Op tientallen plekken in Nederland en op een aantal plekken in het buitenland rapen vrijwilligers vandaag sigarettenpeuken. Ze hopen zo te voorkomen dat de plastic filters schade aanrichten aan het milieu. “1600 keer peuken geruimd bij tien bushaltes langs de busbaan in De Meern”, schrijft een van die vrijwilligers, Pieter Heijnen, op Twitter. “Waarom? Zwervende sigarettenfilters zijn de grootste vorm van plasticvervuiling.” Het is niet de eerste keer dat vrijwilligers begin juli de straat op gaan met een prikstok en een bak om peuken in te zamelen. In 2019 begon het Plasticpeukencollectief, een initiatief van een aantal milieuorganisaties, met de eerste actiedag op tien plekken. Vandaag is de Plastic Peukmeuk 2023 in meer dan 70 gemeenten in Nederland en in dertien steden in het buitenland – waar de actie Plastic Buttsmut wordt genoemd. “De filters zijn klein, maar absoluut niet onschuldig”. laat het collectief bij RTV Utrecht weten. “Bijna alle sigarettenfilters zijn gemaakt van celluloseacetaat, een kunststof die uit elkaar valt in vervuilende microplastics.” “Dagelijks wordt er in Nederland een vuilniswagen vol met peuken vol met giftige stoffen in het milieu gekiept”, aldus Bernadette Hakken, die zichzelf ook wel het Peukenmeisje noemt. Dieren, vooral vogels, eten de troep vaak op. “Onderzoek wijst uit dat 70 procent van de zeevogels peuken in hun maag hebben. Ook is bewezen dat zaden van planten slechter opkomen als je er een sigarettenfilter bij legt”, stelt Hakken. “En een aantal van die zaden zijn weer het hoofdbestanddeel van voedsel voor ons vee.” In Nederland komen jaarlijks naar schatting 240 miljoen sigarettenfilters bij het zwerfafval terecht. Niet alleen op straat, ook op het strand. “Het strand is geen asbak, maar op toeristische stranden zijn sigarettenfilters al jaren het meest gevonden soort afval”, zegt Ewout van Galen van Stichting De Noordzee. “Eén sigarettenfilter kan wel 8 liter water vervuilen.” Hoewel de vrijwilligers naar verwachting ook vandaag grote aantallen peuken inzamelen, zegt het Plasticpeukencollectief dat opruimacties alleen het probleem niet oplossen. Veel meer effect heeft een verbod op ‘eenmalige plastic sigarettenfilters’, laat het collectief weten. Maar zo ver is het nog niet. Staatssecretaris Heijnen is weliswaar voorstander van het verbod, maar zegt dat het de meeste kans maakt als het in Europees verband wordt ingevoerd. Omdat het naar verwachting lang kan duren voordat de EU-landen op een lijn zitten, onderzoekt ze nu ook of een verbod alleen in Nederland mogelijk is. Maar ook dat is niet gemakkelijk. “Het is goed om daarbij op te merken dat dit een complexe route is, met een lage slagingskans”, schrijft Heijnen in een brief aan de Tweede Kamer, “omdat met een dergelijk verbod het vrije verkeer van goederen wordt beperkt.”