De Litouwse hoofdstad Vilnius geldt al jaren als de symbolische hoofdstad voor politiek activisten uit Belarus en Rusland. De Litouwers bieden maar al te graag onderdak aan oppositie tegen Rusland, dat tot 1991 over Litouwen heerste. Daar komen nu ook vluchtelingen uit Oekraïne bij, die eveneens met open armen worden ontvangen. De drie bevolkingsgroepen komen elkaar tegen in verschillende hulp- en opvanglocaties voor nieuwkomers, van taalles tot het banencentrum. Vitaly Aleinik vluchtte twee jaar geleden uit Belarus, nadat hij had deelgenomen aan de protesten tegen dictator Loekasjenko. Hij spreekt in Vilnius met inwoners uit Oekraïne als Rusland. Het samenzijn van de twee bevolkingsgroepen leidt onvermijdelijk tot onderlinge spanningen, blijkt wanneer Vitaly ons rondleidt door Vilnius: Sinds de massaprotesten tegen Loekasjenko van 2020 heeft Litouwen aan zo’n 7000 Belarussen een ‘humanitair visum’ verleend. De afgelopen maanden vroegen zo’n 300 Russen een verblijfsvergunning in Litouwen aan. Een deel van hen vroeg asiel aan vanuit de Russische exclave Kaliningrad, dat aan Litouwen grenst. De getallen vallen in het niet bij het aantal Oekraïense vluchtelingen in Litouwen. Het Baltische staatje met 2,7 miljoen inwoners heeft al ruim 50.000 Oekraïners opgevangen, ruim het dubbele van het aantal in Nederland. De meesten worden opgevangen in Vilnius. De hartelijke ontvangst van de vluchtelingen uit de regio staat in schril contrast met de opvang van asielzoekers en migranten uit het Midden-Oosten. Deze week sloeg Artsen zonder Grenzen (AzG) alarm over de “onmenselijke omstandigheden” in de detentiecentra waar zo’n 2500 mensen uit onder meer Irak, Syrië en Afghanistan worden vastgehouden. AzG spreekt over een “dubbele moraal” wat betreft de Litouwse opvang van vluchtelingen. Van alle problemen in de regio voelt de crisis in Belarus voor Litouwen het meest nabij. Vilnius ligt op slechts 30 kilometer afstand van de grens met Belarus. Het land krijgt regelmatig te maken met de grillen van Loekasjenko. Een jaar geleden werd een vliegtuig dat op weg was naar Litouwen tot landing in Belarus gedwongen om een oppositieblogger te arresteren. Daarna werd een migratiecrisis aan de grens met Litouwen geënsceneerd, waardoor Litouwen in grote problemen werd gebracht. Net als de Russen en Oekraïners kunnen de gevluchte Belarussen nog zeker niet terugkeren naar hun thuisland. Het gevaar blijft groot, vertelt Aleinik: “Een vriendin van mij is politiek activist en reisde onlangs terug naar Belarus. Zij werd daar opgepakt en riskeert nu een gevangenisstraf van 20 jaar.” Haar man en zoon wonen nog in Litouwen, machteloos achtergebleven. De Litouwse regering blijft de vluchtelingen uit zowel Oekraïne als Belarus en Rusland met open armen ontvangen. De Seimas, het Litouwse parlement, besloot deze week nog de asielregels te versimpelen, zodat vluchtelingen eenvoudiger kunnen integreren en sneller aan het werk kunnen.