Na maanden van voorbereidingen is vanavond de finale van de 66e editie van het Eurovisie Songfestival. Om 21.00 uur start de bekende Eurovisie-tune. Ongeveer vier uur later, als het al zondag is, volgt na een lange puntentelling de uitslag. In het PalaOlimpico in Turijn strijden 25 landen voor de winst. Dinsdag en donderdag plaatsten twee maal tien landen zich in de halve finales. De vijf grote geldschieters van het evenement (Spanje, Duitsland, Italië, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) voegen zich daar vanavond bij. Afgelopen weken ging het voornamelijk over één act: die van Kalush Orchestra uit Oekraïne. De leden stopten tijdelijk met hun oorlogsinspanningen in eigen land om mee te kunnen doen in Turijn. Hun nummer Stefania, over de moeder van een bandlid, is inmiddels een strijdlied in de oorlog en een metafoor voor het vaderland Oekraïne. De leden van Kalush Orchestra en hun fans zijn meer bezig met de oorlog dan met het songfestival: De acts variëren van melige dansnummers zoals van de Noorse band Subwoolfer tot ingetogen ballads zoals van de Portugese MARO. Maar Kalush Orchestra is veruit favoriet. Volgens de wedkantoren heeft de band een kans van 59 procent om het Eurovisie Songfestival te winnen. De groep zelf noemt een overwinning “heel belangrijk voor Oekraïne en een kans om onze Oekraïense muziek over de wereld te laten horen”. De groep heeft veel contact met het thuisfront en keert na het Songfestival weer terug. “Dan wacht onze plicht in Oekraïne”. Dat ze midden in een oorlog meedoen aan een vrolijk liedjesfestival, zien de mannen niet als een probleem, maar als een kans. “Door mee te doen kunnen we veel betekenen voor ons land. We zijn hier om te laten zien dat de Oekraïense muziek en cultuur bestaan, ze zijn springlevend. Op die boodschap richten we ons volledig.” Intussen halen ze bij hun optredens donaties op. Kalush Orchestra vindt dat bij winst het festival volgend jaar hoe dan ook in Oekraïne moet zijn, het liefst in Kiev. En dat is ook de traditie, het winnende land mag het festival een jaar later organiseren. Maar kan dat ook in een land dat op dit moment in oorlog is? De European Broadcasting Union (EBU), de organisatie achter het Songfestival, zegt geen plan B te hebben. Wel verwacht de producent van het Songfestival in Rotterdam, EBU-lid Sietse Bakker, dat er snel besloten wordt wanneer het point of no return is: “Op welk moment kun je nog besluiten of het wel of niet in Kiev kan?” Mocht het festival niet in Oekraïne kunnen worden gehouden, dan zijn er volgens Bakker genoeg scenario’s. “Zo kan een land dat het festival recent organiseerde snel schakelen.” Ook denkt hij aan Polen, omdat dat land recent nog het Junior Songfestival organiseerde en dat goed deed. “De derde optie is om een van de big-five-landen het te laten organiseren.” Al eerder heeft een niet-winnaar het Songfestival georganiseerd. In 1980 was het evenement in Den Haag, terwijl Israël het jaar ervoor had gewonnen. Israël zag af van de organisatie, omdat het land het jaar daarvoor ook al had gewonnen. Het land deed uiteindelijk in 1980 niet eens mee, omdat het evenement werd gehouden op de dag van de Holocaustherdenking. Toch maken ook andere acts kans op de winst, zoals de Britse Sam Ryder. De afgelopen jaren bungelde het Verenigd Koninkrijk vaak onderaan, maar dit jaar lijkt dat niet te gaan gebeuren. Ryder is in het gunstige tweede deel van de finale aan de beurt, als 22e. Met haar nummer De Diepte is de Nederlandse S10 als elfde aan de beurt, vlak voor topfavoriet Oekraïne. Dinsdag hoorde S10 als laatste dat ze door was naar de finale. S10 zei afgelopen woensdag dat haar optreden tijdens de eerste halve finale haar beste tot nu toe was: Het Eurovisie Songfestival staat erom bekend: de ellenlange puntentelling tot diep in de nacht. Ook dit jaar verwacht de organisatie dat er pas rond 01.00 uur een winnaar is. In sommige deelnemende landen is het dan al 02.00 of zelfs 03.00 uur. De winnaar wordt gekozen op basis van jurystemmen (50 procent) en stemmen van kijkers in heel Europa (ook 50 procent). Zij kunnen meerdere acts punten geven, oplopend tot de bekende douze points voor het in hun ogen beste lied. Stemmen op het eigen land mag niet. In de Nederlandse vakjury zitten Pieter Perquin (muziekproducer), Eva van Manen (zangeres, songwriter en producer), Kris Berry (zangeres), Barry Paf (radio-dj) en Andrew Makkinga (presentator). Jeangu Macrooy, die vorig jaar uitkwam voor Nederland bij het Songfestival in Rotterdam, maakt de Nederlandse jurypunten bekend in de live-uitzending. Als laatste worden de televotes bekend.