Internetproviders, de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), het Persvrijheidsfonds en burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom stappen naar het Europese Hof van Justitie vanwege de blokkade van Russische staatsmedia. Na de Russische inval in Oekraïne besloten de Europese regeringsleiders dat RT en Sputnik in de gehele Europese Unie moeten worden geblokkeerd. “We zijn geen fans van RT en Sputnik”, benadrukt Thomas Bruning, de secretaris van de NVJ. “Het is staatspropaganda. Maar als regeringsleiders zelfstandig informatie kunnen verbieden, raakt dat de democratische rechtsstaat als geheel.” “Dit besluit is genomen met paniek en haast”, zegt Anco Scholte ter Horst van Freedom, een van de providers die deelneemt aan de rechtszaak. “Het is niet proportioneel en zet de deur open voor meer van dit soort blokkades.” Binnen een week na de inval in Oekraïne besloten de EU-buitenlandministers tot de gezamenlijke blokkade van RT en Sputnik. Beide kanalen zijn dan ook bedoeld om de westerse publieke opinie te beïnvloeden, zegt correspondent Geert Groot Koerkamp. “Er is het Kremlin veel aan gelegen om die publieke opinie te bespelen.” RT en Sputnik zijn Russische staatsmedia die zich exclusief op een westers publiek richten. RT is een tv-zender met een website, die wat betreft vormgeving en stijl doet denken aan een nieuwszender voor een internationaal publiek als BBC World News of Deutsche Welle. Sputnik was veel op sociale media actief en sprak een jonger publiek aan. Beide media bleken in het verleden herhaaldelijk desinformatie te verspreiden en de redactie wordt niet gezien als onafhankelijk. Na enige onduidelijkheid over de reikwijdte van het verbod hebben de meeste Nederlandse providers niet alleen de zenders uit hun pakket gehaald, maar in de meeste gevallen ook de bijbehorende websites geblokkeerd. Ook in onder meer Duitsland, Spanje, België en Italië kozen een of meer providers voor een blokkade, merkten NOS-correspondenten. Overigens boden de meeste Nederlandse providers de zender al niet meer aan. De manier waarop dat verbod tot stand kwam, is journalistenvakbond NVJ een doorn in het oog. “Het is aan regeringen en parlementen om met regelgeving te komen, en vervolgens moeten rechters en media-autoriteiten die regels toepassen”, zegt Bruning. “Nu zeggen ministers eigenhandig: we bedenken een nieuwe regel, en we passen hem meteen toe. ” Los daarvan gaat de maatregel erg ver, vinden de partijen achter de rechtszaak. “De wetgever heeft tegen ons gezegd dat wij als provider neutraal moeten zijn en ons niet met de inhoud mogen bemoeien”, zegt Scholte ter Horst. “Dit zou de eerste keer zijn dat dat principe van netneutraliteit wordt aangetast vanwege desinformatie. Dit is een gevaar voor het open internet.” Bruning: “Met een verbod voorkom je dat iederéén die informatie kan opvragen, ook wetenschappers en journalisten. Wij vinden het niet aan Europese regeringsleiders om te bepalen wat wel en niet op internet te vinden is.” Niet alleen Freedom doet mee aan het proces, ook hosting- en internetproviders als BIT, MijnDomein en A2B hebben zich aangesloten. Grote partijen als KPN en Ziggo ontbreken.