Op steeds meer groente en fruit zijn sporen van mogelijk schadelijke bestrijdingsmiddelen te vinden. Dat is de conclusie van een onderzoek onder bijna 100.000 stuks Europees geproduceerd groente en fruit door het Pesticide Action Network (PAN). De actiegroep vergeleek data die de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid EFSA tussen 2011 en 2019 verzamelde en zag een significante stijging van volgens hen omstreden pesticiden op alle soorten groente en fruit. In totaal waren er in 2019 op 13 procent van alle groenten en 29 procent van al het fruit pesticiden aanwezig. In 2011 was dat nog respectievelijk 11 en 18 procent. Bij het fruit ‘scoorden’ blauwe bessen (51 procent), perziken (45 procent) en aardbeien (38 procent) het slechtst. Groenten met de meeste sporen van pesticiden zijn selderij (50 procent), knolselderij (45 procent) en bloemkool (31 procent). Hans Muilerman van het PAN verklaart de toename door resistentie bij insecten, schimmels en onkruid. “Daardoor gaan boeren meer spuiten en dat zorgt alleen maar voor nog meer resistentie. Je krijgt een soort vicieuze cirkel”, zegt Muilerman. Het PAN keek alleen naar sporen van 55 pesticiden die door de EFSA zijn aangemerkt als ‘kandidaat voor vervanging’. Deze stoffen moeten van de Europese Commissie worden vervangen zodra er een alternatief is, omdat ze zich kunnen opstapelen in het lichaam of traag afbreken in het milieu. Het kan ook zijn dat ze toxicologische eigenschappen hebben die voor de Europese Commissie een ‘reden voor bezorgdheid’ zijn. Bijvoorbeeld wanneer de stoffen in sommige omstandigheden kankerverwekkend of schadelijk voor de hersenontwikkeling zijn. Hoe zorgwekkend is het dat deze stoffen op onze groenten en fruit gevonden zijn? Volgens de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) is er geen reden tot bezorgdheid. Het feit dat de stoffen worden aangetroffen is niet erg, als de hoeveelheid maar onder de wettelijke residulimiet blijft. Deze limiet ligt volgens de NVWA in de EU veel lager dan in landen daarbuiten. “Voldoet een levensmiddel aan deze limieten, dan is het niet onveilig en is er geen reden voor ons om als toezichthouder op te treden”, laat de NVWA aan de NOS weten. De hoeveelheid pesticiden is in het onderzoek van het PAN niet meegenomen. In 2020 maakte het EFSA bekend dat in zo’n 5 procent van de gevallen de residulimiet werd overschreden. Ook emeritus hoogleraar toxicologie Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht zegt dat deze stoffen in kleine hoeveelheden vrijwel geen risico vormen voor gewone consumenten van groente en fruit. “Je moet wel heel veel groente en fruit eten om in de buurt van gevaarlijke hoeveelheden te komen”, zegt Van den Berg. Anders is het voor boeren zelf en omwonenden van akkers. “Naar de effecten voor hen is wel meer onderzoek nodig.” Ook het gebruik van een mix van meerdere pesticiden tegelijkertijd komt vaker voor, blijkt uit het onderzoek. In 2011 kwam op 6,4 procent van het onderzochte fruit een ‘pesticidencocktail’ voor, in 2019 was dat 10,2 procent. Deze cocktails zijn een grote zorg van neuroloog Bas Bloem van het Radboudumc. “We kijken nu alleen naar losse middelen, maar weten niet wat de combinatie van deze stoffen doet met de risico’s”, zegt Bloem. Bloem pleit in zijn boek voor nieuwe manieren om de veiligheid van pesticiden te toetsen. Hij onderzoekt al jaren welke rol pesticiden spelen in het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Volgens Bloem is de manier waarop pesticiden worden getest ontoereikend. Dat gebeurt op muizen. Er wordt gekeken of ze de stof overleven, of de stof kankerverwekkend is en of er schade aan de neurologische systemen ontstaat. Volgens Bloem schiet de test vooral in de laatste categorie tekort. “Er wordt geen rekening gehouden met eventuele cumulatieve effecten.” Muilerman van het PAN roept de regering op om haast te maken met strengere wetgeving. “Er zijn wel alternatieven voor pesticiden, maar er wordt te weinig druk uitgeoefend. Voor boeren is er geen prikkel om het anders aan te gaan pakken.” Het PAN raadt vooral zwangeren aan om alleen maar biologisch en onbespoten groente en fruit te eten. Volgens Van den Berg is dat overdreven, maar is het wel verstandig is om in ieder geval af en toe onbespoten zaken te eten en je groente en fruit te wassen. Ook de NVWA schrijft: “Het wassen van groente en fruit is sowieso een goed gebruik om stof en vuil af te spoelen.”