Na 20 jaar gevangenschap is de 48-jarige Algerijn Sufyian Barhoumi vrijgelaten uit het omstreden militaire detentiekamp Guantánamo Bay. Barhoumi zat sinds 2002 vast in de militaire gevangenis op Cuba, waar het Amerikaanse recht niet geldt. Een rechtszaak tegen de Algerijn is er in al die jaren nooit geweest. Wie is deze man, en hoe kan het dat hij al die jaren zonder veroordeling vastzat? Barhoumi groeide op in Algerije, en woonde een aantal jaren als boer en straatverkoper in Spanje, Frankrijk en Engeland, schrijft het Center for Constitutional Rights (CCR), dat meerdere gevangenen in Guantánamo Bay bijstaat. In 2002 werd hij opgepakt bij een huisinval in de Pakistaanse stad Faisalabad, omdat hij banden zou hebben met de Palestijnse terreurverdachte Abu Zubaydah. Zubaydah zit nog steeds vast in Guantánamo Bay, ook tegen hem is nooit een proces gestart. Behalve van banden met Zubaydah, verdacht de VS Barhoumi er ook van een bommenmaker te zijn. Hij zou anderen vanuit een onderduikadres in Pakistan hebben geleerd hoe ze bommen konden maken. Maar zes jaar na zijn gevangenneming, in 2008, zijn alle aanklachten tegen Barhoumi door de VS ingetrokken. Toch duurde het daarna nog acht jaar totdat onder de regering van Obama werd besloten om Barhoumi terug te brengen naar zijn geboorteland Algerije. Dat besluit viel in 2016, vlak voordat president Trump aan de macht kwam. Die schortte de vrijlating van gevangenen zoals Barhoumi echter weer op; in de vier jaar dat Trump president was, is er één persoon uit Guantánamo vrijgelaten. Ter vergelijking: onder Biden zijn er na ruim een jaar al drie gedetineerden uit het detentiekamp op Cuba vertrokken. Voor Barhoumi betekende dit dat hij nog meer dan vijf jaar langer vastzat. Toen hij eind 2016 hoorde dat hij voorlopig nog niet werd vrijgelaten, zou hij hebben gezegd dat “God bepaalt wanneer ik deze plek verlaat”. Het Amerikaanse ministerie van Defensie gaat in een persverklaring niet in op de vertraagde vrijlating van Barhoumi. Volgens het CRR waren er “bureaucratische problemen” waardoor hij in de jaren dat Trump president was niet kon worden vrijgelaten uit het detentiekamp. “Onze regering is Sufyian en zijn moeder jaren van zijn leven verschuldigd”, zei zijn advocaat Shayana Kadidal in een persverklaring van het CRR. “Ik ben dolblij dat hij weer thuis bij zijn familie kan zijn.” Barhoumi is één van de bijna 800 gevangenen die in de jaren na 9/11 hebben vastgezeten in Guantánamo Bay. De meesten kwamen uit Afghanistan, Saudi-Arabië en Jemen. De gang van zaken op de Amerikaanse marinebasis wordt al langer bekritiseerd door mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch, onder meer vanwege de martelpraktijken die er door de CIA zijn toegepast. Er zitten nog 37 mensen vast in het gevangeniskamp, twee van hen zijn veroordeeld voor oorlogsmisdaden. “Guantánamo is ontmenselijking. Het is een zwart gat in de Amerikaanse geschiedenis en het internationale recht”, zei een oud-gevangene uit Jemen eerder tegen Nieuwsuur. Bekijk hieronder een reportage over het militaire detentiekamp op Cuba: Correspondent Lucas Waagmeester: “Van de bijna 800 gevangenen die op de piek in Guantánamo Bay hebben vastgezeten, is duidelijk geworden dat een heleboel van hen nooit iets met Al Qaida of met terrorisme te maken hebben gehad. Ze zaten vast op vage verdenkingen, zonder dat er ooit een fatsoenlijke aanklacht of proces tegen ze is geweest.” Daarom zijn er volgens Waagmeester in de loop der jaren uiteindelijk veel mensen vrijgelaten, of zijn er routes bedacht om ze in andere landen te laten terechtstaan. Waarom is Guantánamo Bay desondanks nog steeds niet gesloten? “Daar zijn twee belangrijke redenen voor”, zegt Waagmeester. “De eerste reden is dat er officieel nog een aantal rechtszaken loopt tegen mensen die nog vastzitten. Maar die verlopen heel langzaam, omdat er gebrek is aan bewijs, omdat bewijs middels marteltechnieken is verkregen, of omdat er onderhandeld wordt met landen van herkomst die de rechtszaken zouden moeten overnemen.” De tweede reden heeft te maken met de politiek. “Hoewel er hier in Washington al langer het besef is ingedaald dat Guantánamo een slecht idee was, is ruiterlijke erkenning daarvan voor beide partijen nog altijd lastig. Want onder de Republikeinen is Guantánamo bedacht en geopend, dus het is lastig voor ze om te zeggen dat het een fout is geweest. En voor de Democraten is het lastig omdat ze bang zijn om beschuldigd te worden van soft beleid tegenover terroristen. Dus politiek gezien lukt het nog niet om de fout te erkennen en daar ook consequenties aan te verbinden.”