De asielzoekerscentra (azc’s) zitten overvol. Zeker een derde van de mensen in een azc heeft recht op een huis, maar moet vaak vele maanden wachten op de sleutel. Dat aantal loopt op: een jaar geleden bleven bijna 9000 ‘vergunninghouders’ langer in de asielopvang hangen dan de bedoeling was. Nu zijn dat er zo’n 13.000. Eén van die 13.000 wachtenden is Hamid Wali (31). Afgelopen augustus werd hij uit Kabul geëvacueerd omdat hij daar werkte voor de EU-politiemissie. Eind november hoorde hij dat hij samen met zijn vrouw en 5-jarige zoon een toekomst mag opbouwen in Den-Haag. Maar sinds die tijd is het stil. Op e-mails aan de gemeente krijgt hij geen antwoord. Wali en zijn gezin wonen al maanden in een kamertje met een stapelbed en een eenpersoonsbed. Ook staan er een kleine tafel met een waterkoker en drie stoelen op elkaar gestapeld. Ze zitten in hun derde AZC, in Gilze. Binnen een paar maanden kregen zij vorig jaar, net als alle 2000 Afghaanse evacués, een verblijfsvergunning van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Sindsdien stokt het. Gemeenten krijgen ieder jaar te horen hoeveel statushouders ze woonruimte moeten bezorgen. Dat lukt vaak wel. Maar nu er zoveel nieuwe verblijfsvergunningen komen, lopen gemeenten achter. Zo moet Den Haag tot 1 juli 417 statushouders huisvesten; op 1 maart stond de teller op 94. De Tilburgse burgemeester Theo Weterings (VVD), die namens alle burgemeesters het woord over asiel voert, kent de aantallen en ziet waar de schoen wringt: het grote tekort aan corporatiewoningen in het hele land. “Vergunninghouders wachten, maar anderen doen dat ook.” Staatssecretaris Van der Burg (VVD) overlegt wekelijks met de burgemeesters en het Centraal overleg Opvang Asielzoekers (COA) over de problemen bij de opvang van vluchtelingen én asielzoekers. Gemeenten hebben namelijk opdracht gekregen om 50.000 bedden voor Oekraïense vluchtelingen te regelen. Het COA klopt ook bij de gemeenten aan als de organisatie locaties zoekt voor mensen die asiel hebben aangevraagd. Het kabinet heeft ingestemd met een noodwet waarmee burgemeesters (kantoor)panden kunnen onteigenen als ze ruimte voor Oekraïners nodig hebben. Voor asielzoekers is er tot op heden geen noodwetgeving, hoewel de burgemeesters daar wel om gevraagd hebben. Van der Burg moedigt het gebruik van de Hotel- en accomodatieregeling (HAR) aan. Daarmee kunnen statushouders alvast in een hotel of vakantiehuisje worden geplaatst in de gemeente waar ze gaan wonen, vooruitlopend op de toewijzing van hun huis . Het Rijk betaalt die hotelovernachtingen voor een half jaar. In die tijd kunnen statushouders beginnen te integreren in hun nieuwe woonplaats, bijvoorbeeld door naar school te gaan of te werken. De regeling bestaat sinds november, maar er is sindsdien slechts in enkele tientallen gevallen gebruik van gemaakt. Volgens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) komt dat omdat gemeenten alleen gebruik durven te maken van die regeling als zij zeker weten dat er ook binnen zes maanden een woning is voor de statushouder. Na dat half jaar stopt de bekostiging vanuit het Rijk en draait de gemeente zelf voor de hotelkosten op. Hamid Wali zou een hotel of een vakantiehuisje een mooie tussenoplossing vinden, zodat hij zich bijvoorbeeld alvast kan oriënteren op een school voor zijn zoon. Nu is dat nog niet mogelijk. De VNG zegt bezig te zijn dat te veranderen, maar voegt eraan toe dat er door de komst van de Oekraïners “nog geen klap gegeven is” op de aanpassing van de regels. De gemeente Den Haag laat in een reactie weten dat de landelijke afspraak is dat het COA communiceert met asielzoekers over hun huisvesting. En niet de gemeente waar die asielzoeker terecht komt. Den Haag kan nog niet zeggen wanneer het gezin van Hamid Wali zijn huis krijgt toegewezen.