Toen ze in januari 2021 plotseling lijsttrekker en partijleider werd, had Lilianne Ploumen haar kwartet aan sociaaldemocratische topfuncties compleet. Zij was daarvoor, in chronologische volgorde: partijvoorzitter, minister voor Ontwikkelingssamenwerking en Tweede Kamerlid. Ploumen had dus al veel politieke ervaring toen ze het stokje overnam van Lodewijk Asscher. Maar ze heeft wel een paar dagen nagedacht over de vraag van het partijbestuur of ze klaar was om in het diepe te springen. Want dat was wat ze moest doen. Asscher bedankte twee maanden voor de Tweede Kamerverkiezingen voor het lijsttrekkerschap vanwege zijn rol als minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de toeslagenaffaire. Ploumen had dus heel weinig tijd om ‘smoel geven’ aan de campagne van de PvdA. En de partij stond er niet goed voor. Bij de verkiezingen in 2017, na deelname aan het VVD-PvdA-kabinet-Rutte II, had de PvdA een monsterverlies van 29 zetels geleden. Er bleven negen zetels in de Tweede Kamer over. Het leek een bijna onmogelijke opdracht. Maar Ploumen zei ‘ja ́. “Want als de partij een beroep op je doet, zeker in tijden van nood, dan zeg je ‘ja’. Ze vond bovendien dat je niet te snel moet denken dat je iets niet kunt. Als dochter van een Maastrichtse melkboer had zij van huis uit meegekregen dat je je nooit minder moet voelen dan een ander. En ook niet meer, trouwens, zei ze in haar presentatie als kandidaat-lijsttrekker. Dat de Partij van de Arbeid bij de verkiezingen in maart 2021 na de lijsttrekkerswissel geen zetels verloor, maar er negen behield, werd als een grote verdienste gezien. Tijdens de formatie smeedde Ploumen een verbond met Jesse Klaver van GroenLinks. De twee partijen besloten elkaar vast te houden. Ze zouden niet meedoen aan een kabinet met maar één linkse partij. De samenwerking met de partij waar ze in een vorig leven lid van is geweest, werd na de formatie nog geïntensiveerd, maar dat viel niet bij iedereen in de achterban even goed. Er wordt binnen de sociaaldemocratische partij “verschillend” over gedacht, beaamde ze na vandaag. Ze kreeg ook kritiek op de manier waarop ze met de affaire rond oud-PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk is omgegaan. Hij wordt beschuldigd van “ongewenst gedrag in de privésfeer”. Daar wordt nog onderzoek naar gedaan. Een aantal mensen vindt dat hij in de nasleep van onder meer The Voice-zaak te snel is geofferd door Ploumen, bij wie de beschuldigingen al langer bekend waren. Haar plotselinge aftreden heeft niet met deze zaken te maken, zei ze vandaag. Ze vindt dat een leider steviger moet zijn in stijl en stellingname en meer bedreven in het debat. “Ik vind dat ik het niet goed genoeg kan waarmaken en daarom treed ik terug.” Ploumen was aanvankelijk lid van GroenLinks. Maar in 2003 stapte ze over naar de PvdA, omdat ze meer had met ‘armoede’ en ‘sociale ongelijkheid’ dan met groene thema’s. Met de meer sociaaldemocratische onderwerpen hield ze zich in haar niet-politieke loopbaan ook al bezig. Ze werkte, na een studie maatschappijgeschiedenis, onder meer voor de hulporganisaties Foster Parents Plan, Mama Cash en Cordaid. Als minister voor Ontwikkelingssamenwerking viel ze internationaal op door haar initiatief She Decides, dat uiteindelijk 400 miljoen euro inzamelde voor seksuele voorlichting en veilige abortus in ontwikkelingslanden. Het initiatief was een reactie op de Amerikaanse president Trump, die de financiering beëindigde van organisaties die vrouwen helpen bij abortus. Bij de verkiezingen in 2017 werd ‘Superploumen’, zoals Arjen Lubach haar noemde, met voorkeursstemmen in de Tweede Kamer gekozen.