De grens aan het huidige zorgstelsel is bereikt en het stelsel heeft groot onderhoud nodig. Dat stelt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in een rapport. Steeds meer mensen krijgen nu niet de zorg waar ze volgens de wet wel recht op hebben, schrijft de RVS. Vooral thuiswonende ouderen en jongeren met veel verschillende gezondheidsklachten merken dat nu al, stelt de raad. Dat wordt gezien als een groot risico voor de gezondheid op de lange termijn. “Het hele systeem is te veel op uitgaven en financiering gericht en heel weinig op samenwerking”, zegt voorzitter van de raad Jet Bussemaker in het NOS Radio 1 Journaal. De raad komt met een aantal aanbevelingen. Zo moet de concurrentie binnen bepaalde delen van de zorg aan banden worden gelegd, bijvoorbeeld in de eerstelijnszorg. Bussemaker: “Zodat bijvoorbeeld maatschappelijk werk, wijkverpleging en huisartsen veel makkelijker met elkaar kunnen samenwerken en een huisarts niet meer uren hoeft te bellen om maar ergens wijkverpleging voor iemand te vinden.” Ook zou de zorgpremie en het eigen risico gekoppeld moeten worden aan het inkomen. Door de zorgpremie te verlagen en vervolgens een inkomensafhankelijke bijdrage in te voeren, kan volgens de raad een groot deel van de zorgtoeslag weg. De raad zegt dat er een maximum moet komen voor de eigen betalingen van chronisch zieken. “Als we niets doen, worden de kosten voor hen steeds hoger. Dat bedreigt de solidariteit tussen ziek en gezond.” Volgens Bussemaker is nu zo’n 9 procent van de burgers zorgmijder. Dan gaat het om mensen die niet naar de huisarts gaan, hoewel die gratis is, omdat ze de eigen bijdrage bij een doorverwijzing niet willen of kunnen betalen. “Zij hebben uiteindelijk vaak op een later tijdstip heel veel meer en ook ingewikkelder en duurdere zorg nodig.” Verder vindt de raad dat het huidige stelsel “te rigide wetten en regels bevat die vernieuwing tegenhouden”. Dan gaat het bijvoorbeeld over waar zorggeld aan besteed mag worden, hoe er bepaald wordt wat goede kwaliteit is en over wie zorg mag verlenen. De raad vindt dat er bij het toelaten van zorg tot het basispakket scherp moet worden gekeken naar hoe de volksgezondheid en kosten zich tot elkaar verhouden. Als voorbeeld zou tandheelkunde terug in het basispakket moeten, want dat wordt gezien als zorg die op de lange termijn waardevol en doelmatig is. Aan de andere kant zou dure zorg die maar een kleine bijdrage levert aan de volksgezondheid kritischer moeten worden bekeken. Het aantal kankerpatiënten dat de eerste vijf jaar van hun ziekte overleeft, is in tien jaar tijd met 8 procent gestegen, stelt de raad. Terwijl de kosten voor hun geneesmiddelen zijn vertienvoudigd.