De inlichtingendiensten AIVD en MIVD mogen tijdelijk meer doen om op te treden tegen cyberaanvallen van staten als Rusland en China. Dat heeft het kabinet besloten. Ze krijgen niet meer bevoegdheden, maar kunnen wel sneller en effectiever optreden doordat er in minder gevallen vooraf expliciet toestemming moet worden gevraagd. “Een aanval begint in Nederland en springt bijvoorbeeld ineens over naar Zuid-Amerika. Om de aanvaller te kunnen volgen moet er weer opnieuw bevoegdheid aangevraagd worden, terwijl je meteen mee wilt kunnen kijken”, zegt minister Bruins Slot. Zo mogen de diensten meer doen met ‘bulkinterceptie’, dat is het opvangen en doorspitten van grote hoeveelheden data. Op het gebied van hacken mogen de diensten sneller van werkwijze en systeem veranderen omdat vijandige hackers dat ook doen. “Rusland, China maar ook andere landen hebben aanvallende cyberstrategieën”, zegt Bruins Slot die over de AIVD gaat. “De Russische inlichtingendienst heeft pas Nederlandse routers gekaapt. De aanvallers zijn snel en wendbaar, dat moeten wij ook zijn.” Het kabinet heeft de wet eind vorig jaar al aangekondigd in verband met toenemende digitale aanvallen op Nederland door Rusland en China. De landen leggen systemen plat, saboteren digitale infrastructuren, spioneren en stelen informatie. “De diensten moeten ons beschermen in een wereld waarin Rusland en China het spel volgens hele andere regels spelen,” zegt minister van Defensie Ollongren die over de MIVD gaat. “Ik denk dat de oorlog die nu gaande is mensen er nog meer van doordringt hoe belangrijk dit is.” Het wetsvoorstel is vandaag openbaar gemaakt zodat belanghebbenden erop kunnen reageren. Er is al langer kritiek op, onder meer van Bits of Freedom. De belangenorganisatie, die opkomt voor vrijheden op internet, waarschuwt ervoor dat het voorstel de geheime diensten zo goed als vrij spel geeft. Een beleidsmedewerkster van Bits op Freedom zegt op de website dat de inval van Rusland in Oekraïne wordt aangegrepen om een wetsvoorstel er door te drukken dat “de bevoegdheden van de geheime diensten nog groter en ongerichter” maakt. De bescherming van fundamentele rechten en vrijheden komt daardoor in gevaar, stelt ze. De organisatie vraagt zich af of het straks nog mogelijk is om op het internet te zitten zonder dat geheime diensten meekijken. De twee inlichtingendiensten staan onder wettelijk toezicht van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). Die commissie toetst of de AIVD en de MIVD zich houden aan de wet.