Bijna duizend patiënten overlijden jaarlijks onnodig op de spoedeisende hulp (SEH) doordat ze lang moeten wachten. Dat zegt de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulpartsen (NVSHA), vooruitlopend op het debat in de Tweede Kamer over de arbeidsmarkt in de zorg op 6 juli. NVSHA-voorzitter en SEH-arts David Baden wijt de soms te lange wachttijden aan het tekort aan SEH-artsen en gespecialiseerde verpleegkundigen. “De tekorten leiden tot crowding – overmatige drukte – en tot SEH-stops waarbij patiënten tijdelijk niet terechtkunnen. Dat is belastend voor het personeel, maar ronduit gevaarlijk voor de patiënten.” Hij wijst op recent Brits onderzoek naar het verband tussen het risico op overlijden en wachttijden op de SEH. Het is een omvangrijke studie waarin meer dan vijf miljoen patiënten zijn meegenomen. De conclusie is dat vier tot zes uur wachttijd leidt tot één extra sterfgeval per 191 patiënten. “En zes tot acht uur zelfs tot één extra sterfgeval per 82 patiënten”, aldus Baden. De NVSHA heeft geïnventariseerd dat 24 procent van de patiënten die in Nederland op een SEH terechtkomen, langer moet wachten dan vier uur. Het gaat dan om ongeveer 180.000 patiënten per jaar. Op basis van het Britse onderzoek berekent Baden dat dit betekent dat jaarlijks 940 mensen overlijden na een SEH-opname doordat ze te lang moesten wachten. Uit grootschalig onderzoek van het Nivel – de Monitor Zorggerelateerde Schade – blijkt ook dat een langere wachttijd verkeerd kan uitpakken bij kwetsbare patiënten. Maar dat geldt niet voor alle patiënten. De rekensom van Baden maakt dat onderscheidt niet. Dus het is de vraag of er daadwerkelijk jaarlijks 940 patiënten onnodig op de SEH overlijden. Misschien is dat aantal iets lager. Onderzoekers van het Nivel (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) wijzen erop dat er in Nederland nog weinig onderzoek is gedaan naar de relatie tussen personeelstekorten, werkdruk en patiëntveiligheid. Het instituut adviseerde in 2021 om een dergelijk onderzoek op te zetten om scherper in beeld te krijgen waar de meeste risico’s voor patiënten liggen. Een belangrijke oorzaak zijn de personeelstekorten in de zorg. Dus ook bij de huisarts, wijkzorg en verpleegafdelingen. Als mensen bijvoorbeeld in de avonduren niet bij de huisarts terechtkunnen, omdat die ook overvraagd wordt, komen ze vaak onnodig terecht op de SEH. Grote drukte kan dan het gevolg zijn, wat weer stress veroorzaakt bij het medisch personeel. “Laten we voorkomen dat door moeilijke en zware werkomstandigheden er een uitstroom van gespecialiseerde SEH-artsen en verpleegkundigen plaatsvindt”, zegt Baden. Op dit moment is het niet mogelijk dat op elke spoedeisende hulp op elk moment van de dag een SEH-arts aanwezig is. Volgens Baden zijn er ongeveer 600 gespecialiseerde artsen voor de spoedeisende hulp. “Er zijn minimaal 1200 artsen nodig om de bezetting enigszins rond te krijgen.” Nu zijn er voor jonge artsen veertig opleidingsplaatsen per jaar om zich te specialiseren als SEH-arts. Volgens Baden moet dat aantal verdubbeld worden. “Het mes snijdt aan twee kanten. De beschikbaarheid van voldoende SEH-artsen waarborgt voor patiënten dag en nacht bereikbare, adequate acute zorg, en voor medici blijft het vak aantrekkelijk door het verlagen van de werkdruk.” In Nederland wordt de spoedeisende geneeskunde als medisch specialisme nog niet erkend. Daarmee is Nederland een uitzondering in Europa. Baden betoogt dat erkenning zal helpen het beroep aantrekkelijker te maken. “Het komt bovendien internationale uitwisseling van kennis en personen ten goede.”