Ingrijpende algemene coronamaatregelen zoals een lockdown moeten worden voorkomen met specifieke maatregelen per sector. In de langetermijnstrategie van het kabinet staat dat bijvoorbeeld het onderwijs, de horeca en de reisbranche zelf plannen moeten maken om een nieuwe besmettingsgolf te voorkomen. “Het is in het belang van de sectoren zelf om zich met maatregelen voor te bereiden op scenario’s waarin het virus oplaait”, schrijft het kabinet. In een toelichting zei minister Kuipers van Volksgezondheid dat de kans “zeer reëel” is dat er na de zomer weer miljoenen Nederlanders besmet raken. Verschillende sectoren moeten vooral inzetten op maatregelen om virusverspreiding te voorkomen, zoals hygiëneregels en ventilatie. “Door het treffen van preventieve maatregelen, kunnen we het virus hopelijk op tijd voldoende remmen”, schrijft het kabinet. Als dat niet voldoende blijkt, komen bijvoorbeeld gezondheidschecks van bezoekers, spatschermen en looproutes in beeld. Maar het kabinet sluit “in uitzonderlijke situaties” het gebruik van het coronatoegangsbewijs niet uit. “Het kabinet blijft hierover in gesprek met de sectoren en zal de juridische grondslag van het ctb onderzoeken”, staat in het plan. Het coronatoegangsbewijs is onlangs uit de tijdelijke coronawet gehaald, omdat er steeds meer weerstand tegen kwam. Het is de bedoeling dat er de komende maanden “maatregelenladders per sector” komen. Het kabinet waarschuwt dat bij een echte grote opleving van het virus alsnog kan worden afgeweken van de sectorspecifieke plannen. “Als er sprake is van een zwart scenario, kunnen verdergaande maatregelen onvermijdelijk zijn.” Of dat nodig is, hangt grotendeels af van het virus. Op dit moment is een coronavariant dominant die relatief weinig ziekmakend is. Dat kan bij een volgende variant weer heel anders zijn, erkent het kabinet. “De opkomst van nieuwe virusvarianten heeft ons geleerd dat we ons moeten voorbereiden op een onbekend verloop van de epidemie.” Minister Kuipers zegt dat het kabinet beperkende maatregelen bij een nieuwe coronagolf niet kan uitsluiten, het uitgangspunt is wel om sectoren zo lang mogelijk open te houden: In de langetermijnstrategie staat verder dat ziekenhuizen bij een nieuwe coronagolf gedwongen moeten kunnen worden elkaars patiënten over te nemen. Bij eerdere coronagolven kwam het voor dat patiënten niet goed gespreid werden over het land. Ziekenhuizen hielden bijvoorbeeld IC-bedden vrij voor het geval dat, terwijl op andere plekken bedden tekort waren. Het plan van Kuipers zal niet voorkomen dat de capaciteit in de ziekenhuizen bij een stevige coronagolf toch weer een probleem gaat opleveren, zegt Joke Dieperink van der Goot, bestuurslid bij V&VN-IC, de beroepsvereniging voor IC-verpleegkundigen: “Ik wil dat mensen er bewust van zijn dat we niet meer kunnen opschalen zoals we tijdens de eerste coronagolf hebben gedaan. Die lessen hebben we geleerd: tot hier en niet verder. Zulke langdurige werkdruk gaat ten koste van de kwaliteit en het gaat ten koste van onze zorgprofessionals. We moeten voorzichtig zijn met onze nieuw opgeleide krachten.” Voorzitter Iwan van der Horst van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC) benadrukt dat er meer financiering moet komen voor de opleiding van IC-personeeL “zodat de basiscapaciteit van de intensive care in Nederland structureel verhoogd kan worden van 925 naar 1150 IC-bedden.” Dat moet het onder meer mogelijk maken dat er tijdens een nieuwe uitbraak meer geplande operaties kunnen doorgaan. Beroepsorganisatie voor zorgpersoneel NU’91 vindt dat er niet alleen in nieuw personeel geïnvesteerd moet worden. “Het ondersteunen van het personeel in de zorg is het belangrijkst en kunnen we niet tot het laatste moment laten liggen”, zegt een woordvoerder. Het ziekteverzuim in de zorg is tot ongekende hoogtes gestegen. “We gaan het niet alleen halen met nieuwe mensen. We moeten ook kijken naar hoe we de huidige medewerkers kunnen houden en hoe we die kunnen verleiden tot meer werken.” De Onderzoeksraad voor Veiligheid concludeerde eerder dit jaar dat Nederland niet goed is voorbereid op crises, doordat beslissingen niet centraal worden genomen. “Hierdoor moest geïmproviseerd worden om problemen, zoals de evenredige verspreiding van patiënten over ziekenhuizen en de schaarste aan hulpmiddelen het hoofd te bieden.” Het ministerie van Volksgezondheid moet voortaan de bevoegdheid krijgen om de regie over te nemen als de situatie in de zorg daarom vraagt, schrijft het kabinet nu. Minister Kuipers gaat de komende tijd kijken hoe dat wettelijk geregeld moet worden. Verder wil het kabinet in het geval van een nieuwe coronagolf scholen en kinderopvang alleen in een uiterst geval sluiten. “Zoals eerder aangegeven, ligt onderwijs bij het treffen van maatregelen onder op de stapel.” Het kabinet wil het sluiten van onderwijs en opvang alleen nog overwegen als scholieren, studenten en personeel in de scholen en onderwijsinstellingen direct gevaar lopen door de virusvariant die rondgaat. Eerder werden dergelijke sluitingen mede gebruikt om het aantal reisbewegingen (van ouders) te beperken. Coronavarianten waren tot nu toe, over het algemeen, veel minder ziekmakend voor kinderen en jongeren. Een ander in het oog springend punt uit de langetermijnstrategie is de oprichting van een Maatschappelijk Impact Team (MIT) als tegenhanger van het Outbreak Management Team (OMT). Waar het OMT kijkt naar de epidemiologische situatie, gaat het MIT adviseren over het maatschappelijke doel van het coronabeleid. Het MIT moet deze zomer op poten zijn en gaat geleid worden door oud-GroenLinks-leider Jolande Sap. Uit de plannen blijkt ook dat het kabinet rekening houdt met nieuwe vaccinatierondes de komende maanden. “We zorgen ervoor dat er in ieder geval tot en met 2023 een robuuste vaccinvoorraad beschikbaar is”, schrijft het kabinet. Verder blijven zelftests voorlopig gratis beschikbaar voor mensen met een laag inkomen. Ook leerlingen, studenten en medewerkers in het onderwijs kunnen zeker tot de kerstvakantie kosteloos zelftests krijgen.