Je kunt er niet vroeg genoeg bij zijn: het is eind februari, maar in de weilanden wordt alweer volop gezocht naar het eerste kievitsei. “Alleen al in Friesland is er een pool van zo’n 100 fanatieke eierzoekers die elk jaar proberen om het eerste ei te vinden”, aldus Inge van der Zee van de Bond Friese Vogelwachten (BFVW) bij Omrop Fryslân. Niet eens zo lang geleden was het een wedstrijd: het vinden én rapen van het eerste kievitsei. Aaisykje in het Fries. Zoekers hielden precies in de gaten hoe een kievitspaar zich gedroeg. Als een mannetje en vrouwtje zich fel verdedigden tegen roofvogels en telkens terugkeerden naar een bepaalde plek, dan zou er een ei op het nest kunnen liggen. Maar dan nog was er een beetje geluk nodig om zo’n kievitsei in het gras te vinden. In tegenstelling tot een wit kippenei heeft een kievitsei schutkleuren. Begin deze eeuw begonnen dierenbeschermers zich te verzetten tegen het wedstrijdelement, vooral tegen het weghalen van de kievitseieren, die daarna natuurlijk niet meer uitgebroed konden worden. Aanvankelijk werd het aantal zoekers beperkt. Ze moesten zich registeren. In 2015 werd ook het rapen van de eieren verboden en vervangen door nazorg. Dat betekent dat de vinder alles moet doen om te zorgen dat het ei alsnog wordt uitgebroed. Tegenwoordig heb je zelfs een account en een papieren nazorgpas nodig om te mogen zoeken. “Zo’n account in het registratiesysteem houdt in dat een eierzoeker is aangesloten bij een lokale vogelwacht”, legt Van der Zee uit. “Daar moeten ze ook vrijwilligerswerk voor doen. Van het moment dat het eerste ei gevonden wordt in hun gebied, doen ze tot halverwege juli nazorg.” De regels zijn in de jaren daarna steeds strenger geworden, aldus de vogelwachtster. Zo mag je alleen nog maar bij daglicht op pad en is het aantal weilanden waar gezocht mag worden beperkt. Ook mogen kievitseizoekers (minimumleeftijd 12 jaar) niet meer zoeken op weilanden waar ook ganzen zitten. Maar daarmee is de traditie niet verdwenen. Integendeel. Sinds vorig jaar is het aaisykje bijgeschreven als immaterieel erfgoed in Nederland en is de animo om mee te doen weer groter geworden. Bovendien hoeven de zoekers niet meer te wachten totdat er een provinciale ontheffing komt op 1 maart. Ze mogen nu al op zoek. En dat willen ze ook graag, want de verwachting is dat kieviten eerder eieren leggen omdat het warmer wordt door klimaatverandering. Wat in hetzelfde gebleven is, is dat de vinder (vaak nog dezelfde dag) op basis van de foto van het ei die zij of hij neemt wordt gehuldigd door de commissaris van de koning van Friesland. Althans, als het eerste kievitsei in die provincie wordt gevonden. Vorig jaar bijvoorbeeld was dat niet het geval: het eerste kievitsei in Nederland werd toen op 9 maart gevonden in Hengevelde (Twente). Pas vijf dagen later werd in Sint Annaparochie het eerste Friese kievitsei van 2022 aangetroffen. Ook in 2021 had Friesland pech: toen werd het eerste kievitsei van Nederland op 5 maart gevonden bij Wilnis in de provincie Utrecht.