Vleesvervangers en biologische producten kenden afgelopen jaren een constante tot zelfs explosieve groei in supermarkten en speciaalzaken. Maar in deze financieel onzekere tijden zit de klad er behoorlijk in. Marktonderzoeker IRI meldt een kentering in de verkoop van vleesvervangers. Was er de afgelopen jaren een forse verkoopstijging (in 2020 zelfs met 34 procent tot 141 miljoen euro), nu zit de verkoop 5 procent in de min. “En dat terwijl de prijzen wat naar elkaar toe zijn gekropen. Vorig jaar waren vleesvervangers nog 30 procent duurder dan vers vlees en wild en gevogelte, nu is dat 20 procent”, zegt IRI-onderzoekster Sjanny van Beekveld. Nog opvallender is de stagnatie van de omzet van biologische producten. “In de tijd van de coronacrisis dacht iedereen aan zijn gezondheid, aan bewust eten”, zegt Roosmarijn Saat van de biologische supermarkt Gimsel in Rotterdam. “Toen hadden we de wind enorm mee. Nu denken mensen toch vooral aan hun portemonnee. We merken echt dat de verkoop sinds de zomer onder druk staat.” Volgens marktonderzoeker GfK krijgen vooral de reformzaken en natuurwinkels een omzetdaling voor hun kiezen. “De supermarkten laten nog nauwelijks daling zien, maar dat kan nog komen”, aldus Norman Buysse van GfK. Michaël Wilde, directeur van koepel Bionext, bevestigt de dalende trend. “Sinds de zomer is bij de speciaalzaken de groei eruit.” Saat is onaangenaam verrast. “Ik vind het wel treurig. Terwijl we met elkaar de enorme urgentie voelen dat het anders moet met ons voedselsysteem”, zegt ze vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal. Landbouworganisatie LTO signaleerde vorige week ook al dat mensen door dalende koopkracht in de supermarkt vaker kiezen voor de goedkoopste in plaats van de duurzame optie. “Met de energierekening in het achterhoofd laten mensen toch het speciale, lokale product liggen om voor de goedkopere optie te gaan”, aldus LTO-voorzitter Sjaak van der Tak. Ondernemer Saat vraagt de politiek om actie: “We hebben een overheid nodig die keuzes maakt. Schaf de btw af op biologisch. Dan worden deze producten voor meer mensen bereikbaar en betaalbaar.” Een klant bij Gimsel snapt niet dat biologisch in de min zit: “Ik koop mijn hele leven al biologisch. Ja, wat vind je belangrijker? Drie keer per jaar met het vliegtuig op vakantie of goed eten in je lijf stoppen? Met dat lijf moet je het wel doen.” Bij Schouten Europe in Giessen – producent van huismerk-vleesvervangers – zijn ze weleens blijer geweest over de verkoopcijfers. “In coronatijd groeiden we met 40 procent, nu zitten we op -7”, aldus Kees van den Heuvel. “Dus dat is wel een trendbreuk. Mensen zijn onzeker over de toekomst, er is een laag consumentenvertrouwen. Wij zien dat consumenten nu vaak teruggrijpen naar traditionele recepten. Gewoon vlees dus. Dat is jammer.” Van den Heuvel verwacht dat het allemaal tijdelijk is: “Wij weten dat mensen best bereid zijn om de stap naar vleesvervangers te zetten. Maar het gebeurt nog te vaak dat consumenten teleurgesteld zijn over de smaak. Die moet beter. Maar als iedereen bij wijze van spreken één keer per week zijn vlees vervangt, dan wordt er al zoveel winst gemaakt voor het milieu. Mensen weten dat en die gaan zich er straks ook wel weer naar gedragen”, is zijn stellige overtuiging.