Regeringspartijen D66 en CDA liggen ver uiteen als het gaat om de stikstofaanpak. Het CDA wil het regeerakkoord openbreken en “over een paar maanden” gaan heronderhandelen over de deadline van 2030 voor halvering van de uitstoot. D66 zegt een gesprek daarover niet te kunnen weigeren, maar denkt niet dat er iets kan veranderen aan de afspraken. In het debat over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen zei D66-fractievoorzitter Jan Paternotte dat als het CDA af wil van 2030, die partij met een alternatief moet komen dat hetzelfde effect heeft voor de natuur en het weer op gang krijgen van de bouw. “Ik zie geen alternatief”, zei Paternotte. “Er ligt een zware verantwoordelijkheid op het CDA om te bewijzen dat het op een andere manier ook kan.” De deadline van 2030 is niet zomaar in het coalitieakkoord gekomen, betoogde hij. “Er liggen glasheldere wetenschappelijke adviezen. Ook Remkes heeft gezegd dat het noodzakelijk is dat je een jaartal in de wet zet.” Johan Remkes kwam vorig jaar na lange gesprekken met de politiek en de sector tot een advies om uit de impasse te komen. CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma stelde dat er wel degelijk een alternatief is. Het huidige beleid leidt tot zoveel weerstand in de samenleving dat er iets moet gebeuren. “Met de verkiezingsuitslag is er een nieuwe realiteit.” Juist de deadline van 2030 staat volgens Heerma een echte aanpak in de weg. “De discussie over de finishdatum heeft ons afgehouden van een start”, zei hij. De reden dat de overheid steeds rechtszaken verliest, ligt volgens Heerma aan het feit dat er nog steeds niet daadwerkelijk stikstof wordt gereduceerd. Met een andere koers, meer in overleg met de boeren, gaat dat wel gebeuren, denkt het CDA. “Al zal het een lastig gesprek worden”, erkende Heerma. Dat heronderhandelen over het regeerakkoord moet dus pas over een tijdje plaatsvinden. Het CDA wil eerst de collegevorming in de provincies afwachten. Ook moet het Landbouwakkoord over de toekomst van de sector ondertekend zijn en moeten de regelingen voor de boeren duidelijk zijn. Tot die tijd staat het regeerakkoord gewoon, zei Heerma, tot groot onbegrip van veel oppositiepartijen. Zij vinden dat er veel eerder duidelijkheid moet komen, vooral voor de provincies die het beleid moeten uitvoeren en nu niet weten waar ze aan toe zijn. “U stort het land in een crisis”, zei Jesse Klaver van GroenLinks. Lilian Marijnissen van de SP denkt dat Heerma met zijn opstelling vooral tijd wil kopen om zijn eigen partij van de afgrond te redden. Bij de verkiezingen van 15 maart werd het CDA in de provincies ongeveer gehalveerd. Oppositiepartijen aan de rechterkant van het politieke spectrum, zoals JA21 en de SGP, hebben meer begrip voor de wens van het CDA om het regeerakkoord open te breken, al vinden zij ook dat het niet zo lang moet duren. De stembusuitslag heeft meer dan duidelijk gemaakt dat de kiezer geen vertrouwen meer heeft in het kabinet en het beleid, redeneren zij. De oppositiepartijen waren eensgezind en ongekend fel over de manier waarop het kabinet functioneert. Niet alleen over stikstof, maar ook op allerlei andere onderwerpen, levert Rutte-IV te weinig, vinden ze. Los de problemen op of stap zelf op, was de boodschap van veel oppositiepartijen. Fractievoorzitter Sophie Hermans van de VVD erkende dat het beter kan. “Mijn eerlijke antwoord is: het gaat matig”, zei ze. Hermans wil dat het kabinet “serieuze stappen” zet om de instroom van asielzoekers te verminderen, om de klimaatverandering aan te pakken en de bouw en economie weer van het stikstofslot te krijgen. Ondanks alle onderlinge problemen is ze ervan overtuigd dat de vier coalitiepartijen tot oplossingen kunnen komen. Vanavond komen namens het kabinet premier Rutte en de vicepremiers Sigrid Kaag (D66), Wopke Hoekstra (CDA) en Carola Schouten (ChristenUnie) aan het woord.