Het is de bedoeling dat nog dit jaar boeren vrijwillig worden uitgekocht om het stikstofprobleem aan te pakken. Dat zegt minister Van der Wal. Zij maakt het stoppen financieel aantrekkelijker. Hoe eerder boeren zich melden voor een stoppersregeling, hoe gunstiger de voorwaarden. “Vrijwilligheid levert tijdwinst op”, zegt Van der Wal. “Onteigenen klinkt en is niet alleen heel vervelend, het kost ook veel tijd.” Na gesprekken met boeren gaat zij ook de fiscale belemmeringen proberen weg te nemen, die soms aan de verkoop vastzitten. In 2030 moet er 50 procent minder stikstofuitstoot zijn en moet driekwart van de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden op een gezond niveau zijn. Van der Wal spreekt daarom liever van een natuurcrisis dan een stikstofcrisis. In mei komt er een overzicht (een zogenoemde ‘quick-scan natuurdoelanalyse’) van alle natuurgebieden waar zo snel mogelijk iets moet gebeuren. Pas dan kan Van der Wal iets zeggen over de opkoopregelingen voor boerenbedrijven. Daarbij geldt dat grote uitstoters het snelst worden benaderd. “Als we weten wat er in die gebieden moet gebeuren weten we het ook per boerenerf”, zegt Van der Wal. Er komt niet een standaard regeling voor alle boeren. “De waarde per bedrijf verschilt per ondernemer. En een boer kan gaan voor meer grond voor minder vee, of zelf aan natuurbeheer gaan doen.” In sterk aangetaste gebieden waar te weinig boeren vrijwillig stoppen, wordt met dwang ingegrepen, kondigt Van der Wal aan. “Het eerlijke verhaal is dat het niet in elk gebied haalbaar zal zijn om alleen maar uit te gaan van vrijwilligheid”, zegt zij. De ‘natuurdoelanalyses’ zijn tussen eind 2022 en april 2023 klaar. Bedrijven die echt weg moeten krijgen dat dan te horen. Uiterlijk in juli 2023 is in elk gebied duidelijk wat er moet gebeuren. Niet alleen de landbouw moet bijdragen, maar ook de industrie, verkeer, zee- en luchtvaart. Natuur en Milieu en Natuurmonumenten zijn positief over de plannen van Van der Wal. “Met deze brief maakt de minister duidelijk dat beleid waarbij het natuurbelang wordt weggestreept tegen economische belangen, nu eindelijk tot het verleden behoort.” Milieuorganisatie Greenpeace spreekt van een “aantal goede stappen”, maar vindt de totaalaanpak van minister Van der Wal toch onbevredigend. “Er staat allerminst vast wat, wanneer en waar aan het stikstofoverschot wordt gedaan. Daarmee blijft onzeker of onze meest kwetsbare natuur gered kan worden.”