De nieuwe Eerste Kamer is geïnstalleerd. De leden legden vanmiddag de eed of belofte af. Van de 75 senatoren zijn er 39 nieuw. 36 waren de afgelopen periode ook al lid. De Eerste Kamer wordt getrapt gekozen: de leden van Provinciale Staten bepaalden twee weken geleden wie er in de senaat komen. BBB, dat eerder helemaal niet in de Eerste Kamer zat, werd in één klap verreweg de grootste partij; BBB heeft 16 zetels. De regeringsfracties VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, die ook in de vorige periode geen meerderheid hadden in de senaat, hebben samen 24 van de 75 zetels. Dat betekent in de praktijk dat ze, om wetten aangenomen te krijgen, de stemmen van een of meer andere partijen nodig hebben. Getalsmatig hebben ze daarbij genoeg aan de steun van BBB (“over rechts”) of van GroenLinks/PvdA (“over links”). BBB wordt in de Eerste Kamer geleid door Ilona Lagas-Meijer. Zij was eerder gemeenteraadslid en wethouder voor de VVD in Ommen. In de BBB-fractie zitten verder onder anderen Gert-Jan Oplaat (ex-Tweede Kamerlid voor de VVD en nu president van de Europese pluimveeorganisatie AVEC) en Pim Walenkamp (ex-voorzitter van het CDJA). Ex-minister Edith Schippers wordt fractievoorzitter van de VVD. Schippers was jarenlang minister van Volksgezondheid en Kamerlid voor de VVD. Schippers, die de afgelopen jaren niet politiek actief was, heeft nu een topfunctie bij chemiebedrijf DSM-Firmenich. Zij is overigens vandaag nog niet beëdigd vanwege verblijf in het buitenland. Nieuw in de VVD-fractie is verder onder anderen Koen Petersen, Amerika-deskundige en vertrouweling van premier Mark Rutte. GroenLinks en de PvdA deden afzonderlijk mee aan de verkiezingen, maar zij vormen voor het eerst samen één fractie. Die wordt geleid door GroenLinkser Paul Rosenmöller (ook de afgelopen vier jaar al Eerste Kamerlid). Onder de nieuwelingen bij GroenLinks is Daan Roovers, voormalig ‘Denker des Vaderlands’. De fractie van het CDA wordt aangevoerd door Theo Bovens, eerder onder meer commissaris van de koning in Limburg. Ook Madeleine van Toorenburg, jarenlang Tweede Kamerlid en daarna lid van Gedeputeerde Staten van Limburg, zit in de nieuwe fractie. Eén politicus maakt in één keer de overstap van Tweede naar Eerste Kamer: D66’er Paul van Meenen (tot vorige week onderwijswoordvoerder van D66 in de Tweede Kamer) wordt fractievoorzitter van zijn partij in de senaat. Omdat hij ziek is, wordt hij later beëdigd. Nieuw bij de ChristenUnie is Eric Holterhues, directeur van een duurzaam investeringsbureau. Met hem krijgt de ChristenUnie voor het eerst een landelijke politicus die katholiek is. Holterhues is openlijk homoseksueel; ook dat is een primeur voor de ChristenUnie. Volt-senator Eddy Hartog heeft zijn zetel eraan te danken dat een Statenlid van GroenLinks in Zuid-Holland niet op haar eigen partij stemde, maar op Volt. Hartog woont officieel in Ierland, maar volgens Volt verblijft hij hoofdzakelijk in Brussel en reist hij van daaruit naar Den Haag. Fractieleider van Volt is Gaby Perin-Gopie. Zij was voorzitter van CNV Zorg en Welzijn. Van de Eerste Kamerleden die blijven, is SP’er Tiny Kox het langstzittend: hij is al sinds 2003 senator. In leeftijd is 50Plusser Martin van Rooijen het oudst: hij is 80. Onder meer doordat de coalitie de laatste jaren vaak geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer, is er veel discussie over de positie ven de senaat. Daarbij wordt aan de ene kant vaak benadrukt dat de Eerste Kamer niet gebonden is aan het regeerakkoord en een grotere afstand heeft tot het kabinet, maar dat aan de andere kant het politieke primaat bij de Tweede Kamer ligt. Vorige week diende het kabinet een wetsvoorstel in, waarin een “terugzendrecht” voor de Eerste Kamer wordt geïntroduceerd. De Eerste Kamer kan nu wetten alleen maar aannemen of verwerpen. Volgens het wetsvoorstel moet de Eerste Kamer ook wijzigingen kunnen aandragen en de wet terugsturen naar de Tweede Kamer. Die zou dan het laatste woord moeten krijgen. Volgens minister Hanke Bruins Slot is deze aanpassing van de procedure goed voor de kwaliteit van de wetgeving en wordt de positie van de Eerste Kamer dan beter benut. Of het plan van het kabinet werkelijkheid wordt, moet nog blijken. En als dat al gebeurt, zal dat nog wel enige tijd duren: het gaat om een wijziging van de Grondwet en dan moeten beide Kamers het voorstel twee keer goedkeuren, waarvan de tweede keer met tweederdemeerderheid.
