Iryna Tkatsjoek, die vlak buiten Kiev woont, is heel lief voor haar kat, waar ze zachtjes tegen praat. Het is niet moeilijk om haar voor te stellen als jonge moeder. Maar haar man is aan het front, daardoor is zwanger worden nu lastig. Vruchtbaarheidsklinieken in de Oekraïense hoofdstad bieden uitkomst. Ze bieden aan militairen de mogelijkheid om gratis hun sperma te laten invriezen, voor het geval er iets met ze gebeurt. “Van de zomer kreeg ik een artikel van een vriendin over de klinieken. Mijn man zei: daar gaan we over praten.” Toen kreeg hij het bericht dat hij werd overgeplaatst naar het oosten en kwam het kindervraagstuk in een stroomversnelling. Het koppel had een klein gelukje, het vertrek naar het front werd uitgesteld, zodat er nog net tijd was om naar de kliniek te gaan. “In alle opwinding zijn we toch maar begonnen, ook al waren we er mentaal er niet klaar voor en kenden we de procedure niet. We wisten helemaal niks. Want we dachten dat het niet zo snel en plotseling zou zijn”, vertelt ze. Iryna Tkatsjoek wil eigenlijk helemaal niet denken aan de kans dat haar man zwaargewond raakt of sneuvelt: “Het is duidelijk dat niemand praat over dit slechte scenario, er is een geloof dat alles goed zal aflopen en hij zal terugkeren. Maar toch, het speelt wel, waarschijnlijk op een onderbewust niveau.” Ook Andrii Levkoet, die legerarts is, heeft zijn zaad laten invriezen. We spreken hem via een videoverbinding, ergens in Oekraïne. De suggestie dat hij, door dit te doen, het noodlot tart, of de dood als het ware uitnodigt, vindt hij onzin. “Ik denk dat wij ons eigen lot bepalen”, zegt Levkoet. “Als de medische wetenschap dit nu mogelijk maakt, waarom zou ik er dan geen gebruik van maken? Ik vind het belangrijk dat onze familie wordt voortgezet.” Galyna Strelko is arts in de kliniek waar Levkoet en de man van Iryna hun sperma hebben laten invriezen. Bij Ivmed, zoals de kliniek heet, melden zich per week vijf à zes militairen. Dat was er aan het begin van de oorlog maar één per week. De toename komt doordat het gratis programma bekender wordt, denkt Strelko. Tot nog toe hebben circa 150 militairen hun genetisch materiaal ingeleverd bij Ivmed. Hoeveel Oekraïense militairen in totaal van deze mogelijkheid gebruikmaken, bij andere klinieken die hetzelfde doen, is onbekend. Volgens Strelko heeft het invriesprogramma belangrijke psychologische betekenis voor de militairen, die hun leven wagen: “Ze zullen zich zekerder voelen, omdat ze weten dat ze hun erfenis in zekere zin hebben veiliggesteld.” Van de 150 stellen die het zaad van de man bij Ivmed bewaren, hebben inmiddels vijftig vrouwen gebruikgemaakt van inseminatie. Terwijl de mannen niet zijn gesneuveld. Volgens Strelko vergroot de oorlog in veel gevallen de kinderwens. “Je hebt stellen die een baby wilden, maar pas over vijf jaar. En dan wordt de man opgeroepen voor het leger. In dat geval wordt dan de wens getriggerd om de baby meteen te krijgen.” Zo ging het ook bij Iryna en haar man – voor de oorlog. “Wij hebben als stel altijd over kinderen gedacht, maar niet in detail. Wij zijn even oud, wilden eerst een beetje zelfstandig worden, werk vinden en wat stabieler worden. Terwijl we over het krijgen van kinderen spraken, brak de oorlog uit. Veel te vroeg.” Levkoet is al een hoofdstuk verder. Hij heeft twee dochters en wil graag met zijn vrouw een derde kind. De legerarts heeft een patriottisch argument voor de gezinsuitbreiding in oorlogstijd: “We hebben het altijd zwaar te verduren gehad door de Russen: revolutie, hongersnood en nu oorlog. Daarom moeten we onze identiteit behouden en veel kinderen krijgen.” Levkoet, in zijn legergroene shirt, zegt het grijnzend. En hoe staat het met het risico, dat dit derde kind zal opgroeien zonder misschien ooit zijn of haar vader te kennen? Ook dit is voor Levkoet geen lastige vraag: “Hoeveel kinderen groeien er nu niet op in eenoudergezinnen? Onze keuze is uit te leggen. Het kind zal dit snel genoeg begrijpen.”