Alleen al Nederland, Duitsland en Polen importeerden vorig jaar samen zo’n 1,4 miljoen vaten ruwe olie per dag uit Rusland. Maar als het aan de Europese Commissie ligt, is het voor het einde van dit jaar voorbij met de invoer. Brussel wil gefaseerd een EU-breed importverbod instellen op alle Russische olie. Het plan moet nog worden goedgekeurd door de 27 lidstaten. De meeste EU-landen lijken het al wel eens dat de boycot er moet komen, er is vooral discussie over wanneer die voor alle lidstaten moet gelden. Een importverbod is namelijk de enige manier om de Russische economie echt pijn te doen, zegt specialist internationale energiepolitiek Thijs Van de Graaf. “Rusland verdient dagelijks bijna een miljard euro aan de export van fossiele brandstof. Dat heeft de Russische economie, de roebel, de militaire oorlogsmachine, en uiteindelijk dus ook Poetin overeind gehouden in de eerste maanden van de invasie. Als je deze geldstroom niet aanpakt, heeft de rest van alle sancties niet veel zin”, zegt Van de Graaf. Vanwege de Russische invasie in Oekraïne zijn inmiddels vijf strafmaatregelpakketten ingevoerd. Daaronder vallen de volgende maatregelen: In het zesde sanctiepakket worden nog meer banken afgesloten van Swift en komt er een importverbod op olie, maar de lidstaten moeten dit plan nog goedkeuren. Als Brussel de invoer van olie uit Rusland stopzet, zal dat voor Moskou de maatregel zijn die het meeste pijn doet. “Europa is de belangrijkste afzetmarkt voor Russische olie, 60 procent gaat daarnaartoe”, zegt Van de Graaf. Maar ook Europa zal het merken als de olietoevoer wordt stopgezet. Ruim een kwart van alle olie die de EU jaarlijks importeert komt uit Rusland. Sommige landen, zoals Hongarije en Slowakije, zijn er zo van afhankelijk, dat ze de Europese Commissie om uitstel van het verbod hebben gevraagd. Van de Graaf spreekt dan ook van een “olie-embargo in slowmotion”. Het risico daarvan is dat het Rusland de tijd geeft om andere afzetmarkten te vinden voor hun enorme olievoorraad, bijvoorbeeld in Azië. Maar dat zal volgens de energie-analist in de praktijk makkelijker gezegd zijn dan gedaan. Deskundigen maken zich zorgen wat het geplande olie-embargo zal doen met de dieselprijzen. Want West-Europa is erg afhankelijk van diesel uit Rusland, dat binnenkomt via de Rotterdamse haven. “Dus er moet een alternatief worden gezocht, en dat zal je ook terugzien in een hogere brandstofprijs. En er is al een enorm tekort aan diesel”, zegt René Loozen, adviseur bij marktonderzoeksbureau Insights Global. De consument merkt dat niet alleen aan de pomp, maar ook indirect. Hogere dieselprijzen worden namelijk doorberekend door transport- en logistiekbedrijven. Bij duurder transport worden ook de producten uiteindelijk prijziger. Overigens drukken de lockdowns in China de wereldwijde vraag naar olie, en dus ook de olieprijzen. “Maar de Chinese vraag neemt weer toe als er wordt versoepeld”, zegt Hans van Cleef, energie-econoom bij ABN Amro. “Dan is de krapte weer te zien en stijgen de olieprijzen. Dat zie je direct terug aan de pomp, maar ook in nagenoeg alle producten.” “Een Europees importverbod op Russische olie zal verstrekkende gevolgen hebben voor Rusland. Het komt boven op de al eerder door Washington en Londen aangekondigde importstop, en het vertrek uit Rusland van grote internationale oliebedrijven als Shell en BP. Dat laatste zal op termijn, door het wegvallen van cruciale expertise en technologie, een grote impact hebben op de exploitatie van Russische olievelden. Nu al houdt de Russische regering voor dit jaar rekening met een daling van de olieproductie van 17 procent. Teruglopende export kan leiden tot het sluiten van oliebronnen, eenmaal gesloten kunnen die in de toekomst niet gemakkelijk weer in gebruik worden genomen. De inkomsten uit de olie-export zijn veruit de belangrijkste voor de Russische staatsbegroting, maar een terugval in de export wordt nu nog gecompenseerd door de hoge olieprijzen. Een importstop op gas is voorlopig niet aan de orde, want sommige Europese landen kunnen vooralsnog niet zonder Russisch gas. Maar uiteindelijk is Rusland op dit vlak afhankelijker van Europa dan andersom. Europa zal op termijn de gasimport verder diversifiëren, maar Rusland heeft geen andere afzetmarkten voor vergelijkbare volumes gas.”