Een tegenslag uit Brussel vandaag voor TikTok: zowel de Europese Commissie als de Europese Raad verbiedt het gebruik van de app op telefoons van de eigen ambtenaren. Dit besluit komt op het moment dat de app onder grote politieke druk staat in zowel de EU als in de VS. Niet eerder stond een socialemedia-app dusdanig ter discussie. In december stelde de ChristenUnie dat het tijd is voor een landelijk verbod, het zou de enige manier zijn om kinderen te beschermen. Daarbij wil een meerderheid in de Tweede Kamer dat er een TikTok-verbod komt op de telefoons van rijksambtenaren. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft in 2021 TikTok een boete gegeven; de privacyverklaring was niet vertaald naar het Nederlands, dus moeilijk te begrijpen voor kinderen. Er is al met al groot wantrouwen tegen de app vanwege de veiligheid van kinderen, privacy en de banden met China. TikTok probeert daar iets tegenin te brengen door in de VS en in Europa met politici, onderzoekers en journalisten te praten. De belangen voor het bedrijf zijn groot. Ook de NOS had zo’n gesprek met het techbedrijf. TikTok is zich zeer bewust van zijn positie, zegt Theo Bertram, de Europese toplobbyist van het bedrijf. “We weten dat mensen vragen over ons hebben. Niet alleen omdat we nieuw zijn, maar ook vanwege onze Chinese achtergrond.” Daarmee verwijst TikTok naar een gevoelig thema. De app werkt weliswaar alleen buiten China, maar het moederbedrijf komt daar toch echt vandaan. “We hebben altijd gezegd: we staan geen toegang vanuit China toe”, zegt Bertram. Een opmerkelijke uitspraak omdat juist in de privacyverklaring staat dat medewerkers uit het land wel degelijk toegang kunnen krijgen. Juristen zeiden eerder al tegen de NOS dat dit in strijd is met de Europese privacyregels. Dit is ook onderwerp van onderzoek bij de Ierse privacywaakhond, de resultaten worden volgende maand verwacht. Uiteindelijk wil TikTok één ding: blijven werken in de VS en de EU. Twee ontzettend belangrijke markten met samen meer dan 280 miljoen gebruikers die heel veel advertentiegeld opleveren. Het bedrijf denkt de oplossing gevonden te hebben in een constructie waarbij de data van gebruikers op hun eigen continent staan en er toezicht is vanuit een andere partij. In de VS heet dit ‘Project Texas’. Hierbij wordt samengewerkt met het techbedrijf Oracle. Dat moet de overheid daar voldoende garanties geven zodat moederbedrijf ByteDance niet wordt verplicht tot een verkoop of dat het zelfs tot een verbod komt. In gesprek met de NOS zegt Bertram dat TikTok bezig is om de data van Europese gebruikers straks op in totaal drie datacenters te zetten. Ook hier zal er een derde partij bij betrokken worden voor het toezicht. Het is nog onduidelijk wat de Europese Commissie, de regeringsleiders en het Europees Parlement hiervan vinden. Het verbod van vandaag noemt lobbyist Bertram erg teleurstellend. “We hebben contact gezocht met de Commissie. Hopelijk kunnen we uitleggen welke stappen we ondernemen om data te beschermen.” Het is maar zeer de vraag of die uitleg genoeg zal zijn. Het signaal is immers heel duidelijk. In een verklaring zegt de Commissie dat de maatregel de organisatie moet beschermen tegen digitale aanvallen. Daarbij valt het woord China overigens niet, maar het ligt voor de hand dat Brussel vreest dat de overheid daar via TikTok bijvoorbeeld probeert om toegang te krijgen tot data van ambtenaren. Na het interview met de NOS heeft TikTok nog een aanvullende verklaring gedeeld waarin het bedrijf stelt dat het verbod “misplaatst is en gebaseerd op fundamentele misvattingen”. Het bedrijf stelt verder geen uitleg van de Commissie te hebben gehad. Er is een gesprek aangevraagd.