Bij archeologische opgravingen in het Limburgse dorp Urmond zijn sporen gevonden van een Middeleeuwse ‘stadsmuur’. Iets verderop is ook een kademuur van zowel Naamse hardsteen als mergel ontdekt. Die laat duidelijk zien dat Urmond een rijke havenplaats aan de Maas was in de 17e en 18e eeuw. “Als je kijkt naar de afmetingen en versieringen van de blokken, moet die muur een behoorlijke investering geweest zijn”, zegt Rob Janssen van de stichting Vrijheid Urmond, die het initiatief nam voor het onderzoek, bij 1Limburg. “Dus men verdiende genoeg.” Urmond is nu een ‘gewoon’ Limburgs dorp, ingeklemd tussen de snelweg A2 en de Maas, die hier ook de grens met België vormt. Het plaatsje wordt doorsneden door het Julianakanaal en is voor een deel beschermd dorpsgezicht. Maar het dorp heeft een rijk verleden, zo blijkt nu opnieuw uit de opgravingen. Urmond was eeuwenlang, vooral tussen 1600 tot 1850, een bloeiende havenplaats. Er werd veel geld verdiend en dat uitte zich in grote huizen van reders en imposante schuren waarin goederen werden opgeslagen, legt Janssen uit. Halverwege de vorige eeuw raakten die gebouwen in verval door mijnschade. De ondergrondse winning van steenkolen in de buurt veroorzaakte verzakkingen, in Urmond tot wel vijf meter. Bij elk hoogwater stroomde de Maas de huizen, schuren en het klooster bij de haven binnen. Charles Gelissen weet het nog precies. Hij werd geboren in 1928 en kan zich herinneren in welke omstandigheden de inwoners toen leefden. “Als het fors regende, liep het water de straten en huizen in. Het water stond tot een meter in de woonkamers, de mensen moesten meerdere keren per winter op de zolder wonen. Het is eens gebeurd dat iemand een kledingkast op een tafel zette. Maar die zakte door de rotte vloer, waardoor de kleren door de kamer dreven.” De verkrotte historische havenbuurt van Urmond werd rond 1962 gesloopt. De omgeving is daarna twee meter opgehoogd en nooit meer overstroomd. Het archeologisch onderzoek dat een dezer dagen wordt afgesloten, laat meer zien van het rijke verleden dan de stichting Vrijheid Urmond had verwacht. Niet alleen de ‘dure’ kademuur werd herontdekt, er kwamen ook een omwalling, een oud pad en zelfs een eeuwenoud sieraad tevoorschijn. Alle vondsten worden gedocumenteerd en gefotografeerd. De stichting Vrijheid Urmond plant een tentoonstelling, boek en website. Bovendien worden de structuren van verdwenen bebouwing zichtbaar gemaakt via aanplantingen en betegeling. Maar uiteindelijk gaat het binnenkort met de opgravingen in Urmond zoals met zoveel archeologisch onderzoek: het zand gaat er weer over. Een reportage van de lokale omroep: