Dat Dilan Yesilgöz de afgelopen maanden als justitieminister het migratie- en asieloverleg van het kabinet voorzat, was best toepasselijk. “Zonder het Nederlandse asielbeleid had ik hier nooit gezeten”, zei ze eerder. Yesilgöz werd in 1977 geboren in de Turkse hoofdstad Ankara en vluchtte op 7-jarige leeftijd met haar moeder en zusje in een gammel bootje naar het Griekse eiland Kos. Later kwamen ze in Nederland terecht, waar vader Yücel, een mensenrechtenactivist en vakbondsman, al naartoe was gevlucht. Gezinshereniging dus. Afgelopen vrijdag klapte het overleg tussen de meest betrokken ministers uiteindelijk op de gezinshereniging voor oorlogsvluchtelingen. Aan de inzet van Yesilgöz heeft het niet gelegen: keer op keer hield ze vol dat de partijen dicht bij een oplossing waren. Maar het kabinet viel en premier Rutte kondigde zijn aftreden aan. Nu wil Yesilgöz hem opvolgen als leider van de VVD. Als het partijbestuur haar kandidatuur steunt – en dat is wel de verwachting – dan maakt ze grote kans de nieuwe lijsttrekker te worden. Daarmee is ze automatisch premierskandidaat, al moet ze daarvoor nog wel de verkiezingen in november winnen. Yesilgöz groeide op in Amersfoort, ging sociaal-culturele wetenschappen studeren aan de VU in Amsterdam en werkte als ambtenaar voor onder anderen burgemeester Eberhard van der Laan. In 2014 werd ze raadslid in de hoofdstad voor de VVD. Dat was niet vanzelfsprekend, want ze was ook actief geweest voor de SP, GroenLinks en de PvdA. In de gemeenteraad beet ze zich vast in de aanpak van straatintimidatie, in de volksmond het ‘sisverbod’. Meestal werden haar voorstellen afgewezen, maar uiteindelijk wist ze samen met het CDA een meerderheid te vinden. “Een pitbull met empathie”, typeerde de Volkskrant haar. Toen was ze inmiddels op weg naar de Tweede Kamer. In 2017 stond ze op plaats 19 van de kandidatenlijst. NPO Politiek maakte toen een portret van haar en SP’er Peter Kwint: In de Kamer hield ze zich vooral bezig met klimaat en justitie. Samen met ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers maakte ze zich hard voor het aanpakken van antisemitisme. “Ik heb zelf niets met religie. Voor mij telt het eeuwige geloof in vrijheid. Daarom kan ik het niet accepteren dat mensen hier niet gewoon over straat kunnen lopen als ze een keppeltje dragen, zonder bespuugd te worden”, zei ze daarover in Trouw. In Den Haag zette ze haar ambitieuze lijn voort, al ging niet alles goed. Toen ze pleitte voor een verbod op zwaar vuurwerk werd ze nog diezelfde dag teruggefloten door de rest van de fractie, die er in meerderheid anders over dacht. Ook botste ze met de andere coalitiepartijen door vast te houden aan het VVD-standpunt dat Nederlandse Syriëgangers die in Koerdische kampen in Turkije vastzaten dáár berecht moesten worden en niet naar Nederland gehaald moesten worden. Dat gebeurde uiteindelijk wel, mede omdat Nederlandse rechters dat bevolen hadden. Als minister van Justitie verzette Yesilgöz zich daar ook niet meer tegen. Op die plek kwam ze vorig jaar terecht. In 2021 was ze al toegetreden tot het demissionaire kabinet-Rutte III. Als staatssecretaris nam ze de energie- en klimaatportefeuille waar van minister Bas van ‘t Wout, die met een burn-out thuis was komen te zitten. Dat ze bij de formatie op Justitie terechtkwam, deed nog wel wat wenkbrauwen fronsen. Yesilgöz heeft geen juridische opleiding en dat was nog nooit gebeurd op dat departement. In de anderhalf jaar dat ze nu minister is, is ze nog geen grote ‘bananenschillen’ tegengekomen. Ze afficheert zich als hardliner in de aanpak van criminaliteit, iets wat het in de VVD-achterban altijd goed doet. Voor inspiratie reisde ze naar Italië om de strijd tegen de maffia te bestuderen. Critici zeggen dat het tot nu toe wel erg bij plannen blijft, en dat het tijd is voor concrete maatregelen. Ze werkte ondertussen wel hard aan haar eigen profiel, was de kritiek. In de jaarlijkse H.J. Schoo-lezing opende ze vorig jaar de aanval op het ‘wokisme’, een volgens haar doorgeschoten vorm van politieke correctheid die de rechtsstaat zou bedreigen. “Mensen die vinden dat zij mogen bepalen welke informatie of mening juist is en wat niet juist is. Of wat kwetsend en wat niet kwetsend is”, zei ze daarover. Tegenstanders zagen daarin een poging om de populistische stem binnen te halen.