Het is een veelgehoorde eis van boerenorganisaties: vertraag de stikstofplannen met enkele jaren zodat boeren meer tijd krijgen om zich aan te passen. De binnenlandse stikstofuitstoot moet volgens de regering in 2030 met 50 procent zijn verlaagd. LTO Nederland wil dat die doelstelling wordt uitgesteld tot 2035, zoals eerder het voornemen was. De doelstelling werd door het kabinet vervroegd na een kritisch rapport van de commissie-Remkes, die onderzoek deed naar de plannen om de stikstofprobleem aan te pakken. Volgens de commissie schoot de aanpak tekort. Terug naar ‘2035’ zal er toe leiden dat bijvoorbeeld de vergunningverlening wordt stopgezet, zei minister Van der Wal van Natuur en Stikstof vorige week. Welke impact zou zulk uitstel op de natuur hebben? Uitstel naar 2035 zou dramatisch zijn, zegt ecoloog Roland Bobbink van onderzoekcentrum B-Ware (verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen). “De stikstofdepositie had nu al omlaag moeten zijn. Hoe langer je wacht, hoe meer er doodgaat.” De stikstofdeskundige zag natuurgebieden, van bossen tot heide, de afgelopen decennia ingrijpend veranderen. Ter illustratie laat hij een stuk eikenbos op de Veluwe zien. “Dit was een gesloten eikenbos, waar het altijd schaduwrijk was doordat de kronen tegen elkaar aan stonden.” Bobbink laat zien welke schade nu al aan de natuur te zien is: De bomen zijn omgevallen doordat de bodem sterk is verzuurd als gevolg van de stikstofneerslag. De bodem is arm aan belangrijke voedingsstoffen als calcium, kalium en magnesium en juist rijk aan aluminium en ammonium. “Daardoor hebben ze minder weerstand tegen ziektes en plagen.” Ook de wortels groeien minder sterk door de verzuurde bodem. Dat maakt ze gevoeliger voor droogte. Ook waaien ze sneller om bij een storm. “De bomen staan dus onder heel hoge druk”, zegt Bobbink. Verder is het aantal plantensoorten afgenomen door de stikstofneerslag en zijn ook paddenstoelen nauwelijks nog aanwezig. Het is nog niet te laat om het tij te keren, zegt de ecoloog, maar dan moet er wel binnen een paar jaar aanzienlijke verandering in stikstofuitstoot zijn bewerkstelligd. “Dit systeem is echt aan het omvallen”, zegt Bobbink vanuit de Veluwe. “Ik ben bang dat als je langer wacht, dat het niet meer te herstellen is.” Zodra de stikstofuitstoot is verlaagd, kan de bodem in de beschadigde natuurgebieden herstellen en de biodiversiteit weer verder toenemen. “Biodiverse natuur is ook beter bestand tegen klimaatverandering en droogte, dus ook daarom is het nodig.” Het snel omlaag brengen van de stikstofuitstoot vergt grote veranderingen. De boeren krijgen daarom nu een heel groot probleem op hun bord, ziet de ecoloog. “Maar dat komt doordat er sinds 2005 niets is gedaan tegen de stikstofuitstoot.”