Personeel in verpleeg-, verzorgingshuizen en de thuiszorg krijgen door het vandaag afgesloten cao-akkoord de eerste keus bij invulling van de roosters. Na ziekenhuizen en revalidatiecentra, is dit nu de tweede zorg-cao waarin deze afspraak is opgenomen. Waarom acht de zorg dit nodig? Volgens de vakbond geeft het aan dat werkgevers, na jaren van zzp-wildgroei, beseffen dat de balans zoek is. “Geld erbij is in tijden van inflatie fijn, maar dit is minstens zo belangrijk”, zegt FNV-onderhandelaar Bert de Haas. “De kijk op zzp’ers verandert want de vaste medewerker komt in de knel.” De bond beschrijft een veelvoorkomend proces waarin een zorgmedewerker zijn baan opzegt en dan weer wordt ingehuurd als zzp’er. Zodat ze meer invloed hebben op hun rooster en geld. “En dat geeft meer druk op vaste medewerkers, die in groten getale aangeven zich achtergesteld te voelen.” Vakbond FNV ziet opname in de cao als een kentering. Sommige zorgorganisaties zeggen het in de praktijk al te doen. “Fijn dat dit is vastgelegd in de cao maar onze vaste medewerkers hebben al eerste keuze op de roosters”, zegt Marjolein Rommens van woonzorgcentrum St. Elisabeth in Roosendaal. Wanneer de diensten worden ingevuld, krijgen vaste medewerkers de eerste kans erop te schieten. “Onderling ruilen, wijzigen: wij noemen dat de ‘ballenbak’. Als dat afgerond is na tien dagen kijkt ons planbureau naar welke diensten openstaan en welke zzp’ers die kunnen invullen.” Rommens denkt dat het voor de branche “absoluut nodig” is dat voorrang voor vast personeel wordt vastgelegd in de cao. “Je ontkomt niet aan zzp’ers om diensten rond te krijgen. Maar het liefst heb je mensen vast in dienst. Voor hen is het nu heel prettig dat dit is vastgelegd.” Werkgeversorganisatie Zorgthuisnl, die samen met Actiz en de vakbonden om tafel ging, ziet ook dat dit meer gebeurt. “Toch was dit onvoldoende en zag je dat in de roostering – met het oog op de zorgcontinuïteit – naar inhuurkrachten werd gekeken. Die werkwijze willen we nu aanscherpen.” Zorgorganisatie Kloek in Amsterdam noemt het idee leuk op papier. “Maar de praktijk is weerbarstig”, zegt directeur Martin van de Graaf. “Het is goed bedacht om vaste medewerkers tegemoet te komen, maar als ik het idee vertaal naar de praktijk dan gaat het personeel hier niks van merken.” Volgens Van de Graaf is het personeelstekort in de zorg zo groot dat de zzp’er toch wel ergens zijn diensten uitkiest. “Is het niet bij de ene organisatie dan wel bij de andere. Ik kan mij voorstellen dat als ik enorm veel gaten heb in het rooster en er zijn alleen zzp’ers, dienstverlening prioriteit is.” FNV ziet dat zorginstellingen er verschillend mee omgaan. “Sommige geven medewerkers voorrang en niet alleen nachtdiensten, dat is fijn. Er zijn nog meer voorbeelden voor wie dat niet geldt. Nu staat het in de cao: is het niet goed geregeld, dan heb je nu als medewerker iets om op terug te vallen.” Desirée Verbeek uit Nieuwegein werkt voor een thuiszorgorganisatie in Utrecht. Ze is sinds drie jaar in dienst en wil niet zzp’en, met name vanwege de administratie die erbij komt kijken. “Ik heb vastigheid en dat geeft mij privé ook veel rust”, zegt Verbeek. Ze ziet dat veel mensen de zorg verlaten. “Ik zie dat veel zzp’ers heel veel uren maken. We zouden op dit moment echt niet zonder ze kunnen. Er zijn bij ons afspraken gemaakt over het aantal uren dat sommige zelfstandigen krijgen. Soms leidt dat dan toch tot knelpunten met de vaste medewerkers die ook aan hun uren moeten komen.” “Werknemers ergeren zich groen en geel aan hun zzp-collega: zij worden nu mondiger”, zegt Kilian Wawoe, organisatiepsycholoog verbonden aan de Vrije Universiteit. Hij zegt dat het hem niet verbaast dat dit is opgenomen in het cao-akkoord. “Dit is een beweging tegen zzp’ers.” Volgens Wawoe zitten werkgevers in een spagaat en komt de trend voort uit een dieper probleem: ze kunnen door de enorme tekorten ook niet zonder de flexibele schil. “Het is dan ook de vraag hoe werkgevers dit gaan doen. Het is een soort kartelvorming. Zeker met roostering niet goed te controleren. En als dan een instelling een oogje dichtknijpt, wie gaat dat controleren?”