Sponsoren van het Nederlands voetbalelftal reizen eind dit jaar niet naar Qatar voor het WK. Maar helemaal niet meeliften op de oranjegekte is wellicht nog een brug te ver. Hoofdsponsor ING gaat geen reclame maken rond het toernooi, maar anderen zoals Albert Heijn, KPN, de Nederlandse Loterij en Bitvavo hebben dat besluit nog niet genomen. Het wereldkampioenschap mannenvoetbal in Qatar is omstreden, omdat er bij de bouw van de stadions en alle infrastructuur eromheen op grote schaal mensenrechten geschonden lijken te zijn. Volgens onderzoek van Amnesty International zijn er mogelijk duizenden mensen om het leven gekomen. De cijfers komen neer op schattingen, omdat Qatar de doden niet als zodanig registreert. Maar de interesse rondom reclameblokken op radio en tv voor en tijdens het WK is nog steeds onverminderd groot, merkt Ster, die de reclames bij de publieke omroep regelt. “Met het WK en EK heb je een ongelooflijk bereik, bijna 14 miljoen Nederlanders. Een evenementenjaar levert ons een extra omzet van 10 miljoen euro extra op, en we gaan ervan uit dat we dat dit jaar ook halen.” Het is nog niet bekend wie er dit jaar wel en niet gaan adverteren, want je kunt nog steeds inkopen. Afgezien van ING heeft de Ster nog geen adverteerders gesproken die willen afzien van oranjereclames. Wel krijgt de stichting het signaal dat de focus in de campagnes meer zal liggen op Nederland en het elftal dan op Qatar. Eerder maakte we deze uitleg over de omstandigheden waaronder de arbeidsmigranten in Qatar moeten werken: Een reactie van de Albert Heijn bevestigt dat beeld. De supermarkt is aan het kijken “hoe we hier in Nederland het WK kunnen vieren en uitdragen dat wij supporter zijn van voetballend Nederland.” Maar het is nog te vroeg om te kunnen zeggen hoe dat eruit zal zien. Marktonderzoeksbureau Motivaction vindt het lastig om in te schatten hoeveel er wordt uitgegeven aan oranje-reclames. “Maar dat het om heel veel geld gaat is duidelijk”, zegt Ruurd Hielkema. NU.nl melde dat in de zomer van 2021 Jumbo alleen al bijna 20 miljoen euro had uitgeven aan het EK en andere sportevenementen. Albert Heijn zat op 8 miljoen euro. Het bureau ziet wel dat er vanuit de bedrijven iets minder budget dan normaal beschikbaar is. “Veel bedrijven hebben last van inflatie, dalende koopkracht en minder inkomsten, dus ook minder budget voor reclames.” Ook van belang, zegt Hielkema, is dat het WK in november valt. “Ga je je in die periode dan richten op Sinterklaas en Kerst? Of op het WK? Daar moeten keuzes in gemaakt worden.” In deze aflevering van Lang verhaal kort legt NOS op 3 in een paar minuten uit wat de kritiek is op het WK in Qatar. De keuze van hoofdsponsor ING om te stoppen met reclames rond het WK juicht Amnesty toe. “Dit laat aan het publiek zien dat dit geen normaal toernooi is”, zegt woordvoerder Ruud Bosgraaf. “We hopen dat dit een debat op gang brengt. We zien dat het bewustzijn begint toe te nemen dat er gesport wordt in landen waar er te veel mis is met mensenrechten.” De focus ligt voor Amnesty echter niet op de sponsoren en de spelers, maar op wereldvoetbalbond FIFA, de regering van Qatar en het Supreme Committee, die het WK organiseren. “De ING is financieel betrokken geweest bij de bouw, dus ik begrijp dat ze een andere positie hebben dan de andere sponsoren,” zegt Bosgraaf. Hiermee doelt hij op onderzoek van de Volkskrant en Profundo, waaruit naar voren kwam dat ING leningen aan de Qatarese bank QNB heeft verstrekt. Die werden gebruikt om projecten die direct en indirect te maken hebben met het WK te financieren. Bosgraaf: “Het is heel goed dat zij en andere sponsoren hiernaar kijken, maar de organisatoren aanspreken blijft voor ons het belangrijkst.”