Het levendig houden van kleine kernen is een onderwerp dat in vrijwel alle programma’s van de 20 partijen die meedoen aan de verkiezingen in Limburg voorkomt. Het verschilt wel wat ze willen aanpakken en hoe ze dat willen doen. Al jaren verdwijnen er steeds meer voorzieningen uit veel Limburgse dorpen. Na de kerk is ook de middenstand en het onderwijs grotendeels vertrokken. Het zijn de gevolgen van actief overheidsbeleid dat een streep zette door bouwplannen in de zogenoemde krimpregio’s. En daarvan zijn er nogal wat in Limburg. In de jaren dat er niets mocht worden bijgebouwd, trokken vooral veel jongeren weg en dat zorgde voor een bevolkingsafname en vergrijzing. Met lege basisscholen en winkelpanden tot gevolg. Maar vooral door migratie is er sinds 2015 ook in Limburg van krimp nauwelijks meer sprake. Het huidige provinciaal college is daarom samen met marktpartijen en gemeenten het programma Kwaliteit Limburgse Centra (KLC) gestart. Het is onder meer de bedoeling dat er in 31 gemeenten ruim 5000 woningen bij komen. Die woningen komen in de leegstaande scholen, winkels en kerken van kernen als Vredepeel (230 inwoners), Veulen (555) en Geijsteren (410). De totale investering bedraagt 1 miljard, waarvan de provincie slechts 25 miljoen financiert. De rest komt van het Rijk, gemeenten, marktpartijen en woningcorporaties. Burgemeester Bob Vostermans (CDA) van de gemeente Beesel hoopt dat de provincie nu doorpakt. Vostermans was eerder wethouder volkshuisvesting in zijn gemeente en weet nog dat de provincie langskwam met de mededeling dat 10 procent van de woningbouwplannen van tafel moesten. Nu is hij optimistisch: “Wij kunnen nu woningen gaan bouwen zodat jonge inwoners in hun kern kunnen blijven wonen.” Maar met woningen alleen ben je er niet. Collegepartij VVD wil dat er ook plekken komen met een ‘sociaal karakter’ zoals buurthuizen. Iets dat ook te vinden is in het programma van GroenLinks: In elk dorp een voorziening. Wat in veel dorpen ook speelt is de verschraling van het streekvervoer. In Limburg zijn de afgelopen 5 jaar 149 bushaltes verdwenen, dat is 9 procent van het totaal. Ook het verbeteren van het openbaar vervoer is in vrijwel alle partijprogramma’s te vinden. Uit een recente peiling van Kieskompas blijkt dat twee derde (65 procent) van de deelnemers vindt dat de provincie extra geld moet investeren in het openbaar vervoer. Ruim 59 procent van de kiezers wil dat er vaker een bus naar kleine dorpen rijdt. Zelfs als daarvoor de provinciale wegenbelasting omhoog zou moeten. De PVV, SP en PvdA willen dat alle kleine kernen bereikbaar zijn en willen dat de kosten voor het openbaar vervoer drastisch omlaag gaan. Coalitiepartijen VVD en CDA willen de al bestaande wensbus uitbreiden. Die brengt op afroep inwoners naar plekken binnen hun gemeente en wordt door vrijwilligers bestuurd. Naast het sluiten van de kerken en de scholen, zagen veel dorpen ook de middenstand verdwijnen. Patrick Craenen, eigenaar van een buurtsuper in Melderslo, een dorp met iets meer dan 2000 inwoners in Noord-Limburg, is er nog wel. Maar door de almaar stijgende kosten staat het water hem al sinds augustus vorig jaar aan de lippen. Hij hoopt dat het aankomende seizoen beter zal gaan met de omzet. “Het klantenaantal blijft op niveau maar mensen hebben minder te besteden. Ze kunnen het me wel gunnen maar wat in het mandje gaat verandert wel.” Daarnaast willen Partijen als Limburg Lokaal, PVV en Forum voor Democratie de vitaliteit in de dorpen stimuleren door te investeren in typische Limburgse cultuur in de dorpen. Onder meer door het bevorderen van het Limburgs dialect, het ondersteunen van harmonie en fanfares, de schutterijen en de carnavalsvereniging blijven mensen in hun dorpen, is het idee. Een sterke lokale identiteit voorkomt volgens deze partijen dat mensen elders willen wonen. Als je de balans opmaakt is er, niet heel verrassend, geen partij tegen het stimuleren van de leefbaarheid in de dorpen. Wel is er een ander geluid bij de Partij voor de Dieren en Omzien! – een afsplitsing van het CDA. Zij stellen dat er wel een limiet is aan economische ontwikkeling en groei, ook van dorpen. Kernen en dorpen mogen dus ook weer niet te groot worden.