In Amsterdam heeft de AEX een turbulente beursweek afgesloten met een stand van 635,8. Dat is bijna 7 procent lager dan een week geleden, toen de AEX nog op 681,9 punten stond. De koersdalingen zijn een reactie op de hoge inflatie, een reeks renteverhogingen van centrale banken en een groeiende vrees voor een recessie. Ook in de Verenigde Staten gingen de koersen omlaag. De Amerikaanse beurzen hebben hun slechtste beursweek achter de rug sinds het begin van de coronacrisis. De Dow-Jonesindex eindigde 0,1 procent in de min op 29.888,78 punten. De toonaangevende index zakte donderdag al voor het eerst sinds januari vorig jaar onder de 30.000 punten. De Fed, de Amerikaanse centrale bank, besloot woensdag de basisrente met 0,75 procentpunt te verhogen. Zo’n grote verhoging was al decennia niet voorgekomen. Bij de Europese Centrale Bank was ook een spoedzitting over de hogere rentes; die worden voor landen met veel schulden een steeds groter probleem. Het schakelpunt kwam vorige week vrijdag, zegt Jos Versteeg, analist van InsingerGilissen. Toen kwamen de inflatiecijfers van de Verenigde Staten: 8,6 procent. Weer wat hoger dan de 8,3 procent van een maand eerder, terwijl gehoopt was dat het zou meevallen, zegt Versteeg. “Daar raakte men toch wel van in paniek.” Door die hoge inflatiecijfers kwam ook het besef dat de rente in de Verenigde Staten wel eens harder kon gaan oplopen dan eerder verwacht, zegt Versteeg. “Maandag werd dat al een beetje verwacht, dinsdag nog meer en woensdag ging bijna iedereen er wel van uit.” De Fed verhoogde de rente woensdag uiteindelijk met 0,75 procentpunt. Normaal gesproken stijgt de rente geleidelijker, bijvoorbeeld in stapjes van 0,25 procentpunt. Met de rente willen centrale banken de economie afremmen. Op die manier wordt de inflatie beteugeld. Geld wordt duurder, dus mensen, bedrijven en overheden geven minder geld uit. Dat remt de inflatie, is het idee. Als de rente echter niet geleidelijk stijgt maar in grote stappen, dan rem je volgens Versteeg de economie niet meer af: “Je rijdt dan keihard tegen een betonnen muur aan.” Het gevolg kan zijn dat beleggers zich lijken te voorbereiden op een recessie, zegt Versteeg. Op woensdag vergaderde de ECB ook in een spoedbijeenkomst over de oplopende rentes voor Zuid-Europese landen. Die worden tegemoetgekomen, was de conclusie, door meer schulden op te kopen van landen die een hoge rente betalen. “Toen was er wel een lichte mate van opluchting”, zegt Martine Hafkamp van Fintessa Vermogensbeheer. “Beleggers kregen daardoor het idee dat centrale banken alles doen om te voorkomen dat die landen in de problemen komen door de renteverhogingen.” Maar daarna kwam ook onder meer de Zwitserse centrale bank met een renteverhoging. “Dat was onverwacht, en toen werd de gedachte: als ze dat zomaar ineens doen is het hek van de dam.” Met deze hoge inflatie en renteverhogingen komt er volgens Hafkamp een nieuwe fase. “Heel veel beleggers hebben dit nog niet eerder meegemaakt. We hebben vier decennia gehad waarin we gewend waren aan een lage inflatie en dalende rente”, zegt ze. Nu de rente oploopt, worden beleggers volgens haar onzeker. “Het begon met de hooggewaardeerde techaandelen, maar nu zie je ook dat andere aandelen in de uitverkoop gaan. Dat komt door die onzekerheid.” De schrik is vooral toegeslagen bij particuliere beleggers die kort geleden zijn ingestapt toen de markt alleen maar omhoogging, denkt Hafkamp. “Dat zijn de eerste die uitstappen. Die zullen denken: ik heb het wel weer even gezien.”