De Belarussische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja heeft in Middelburg uit handen van premier Rutte de internationale Four Freedoms Award gekregen. Die is haar toegekend vanwege haar aandeel in het vreedzame verzet tegen dictator Loekasjenko van Belarus, een rol die ze in 2020 overnam van haar man toen die werd vastgezet. Ze wordt gezien als de eigenlijke winnaar van de presidentsverkiezingen in augustus van dat jaar, waarvan Loekasjenko beweert dat hij ze met grote meerderheid heeft gewonnen. Na de verkiezingen werd er op grote schaal tegen het regime betoogd, maar die demonstraties werden met harde hand neergeslagen. Tichanovskaja ging in ballingschap in Litouwen. Rutte haalde een toespraak aan die Tichanovskaja in november hield in het Europees Parlement, waarin ze waarschuwde voor de gevaren van dictatuur. “Dictatuur stopt niet bij geografische grenzen. Als een dictatuur niet wordt gestopt, verspreidt die zich.” De premier loofde Tichanovskaja’s vooruitziende blik. “De oorlog raakt ook de toekomst van het volk in Belarus. Het raakt uw persoonlijke gevecht voor vrijheid en democratie in uw land.” De oorlog die Rusland in Oekraïne heeft ontketend, confronteert ons met de vraag wat vrede en zelfbeschikking mag kosten, zei Rutte. “Welke offers zijn wij bereid te brengen om onrecht te stoppen?” De Four Freedoms Awards worden sinds 1950 uitgereikt aan mensen en organisaties die zich inzetten voor de vier vrijheden die president Roosevelt formuleerde in een historische toespraak voor het Congres in 1941. Hij maakte daarin duidelijk waarom de VS de zijde van de geallieerden moest kiezen in de Tweede Wereldoorlog (waarbij het land toen nog niet militair was betrokken). Het ging om de verdediging van de vier fundamentele vrijheden: vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid, vrijwaring van gebrek en vrijwaring van angst. Deze principes zouden later ten grondslag liggen aan onder meer de stichting van de Verenigde Naties en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Roosevelts voorouders kwamen uit Zeeland, daarom wordt de prijs beurtelings in Middelburg en New York uitgereikt. Er werden behalve de prijs voor Tichanosvkaja nog vier andere awards uitgereikt. De Vietnamese singer-songwriter Mai Khoi do Ngyuen, die in eigen land niet meer mag optreden, kreeg de prijs voor vrijheid van meningsuiting. Activiste Lian Gogali uit Indonesië nam de prijs voor vrijheid van godsdienst in ontvangst. Ze zet zich in voor verzoening tussen christenen en moslims in Centraal-Sulawesi. De Keniaanse Nice Nailantei Leng’ete voert al jaren strijd tegen vrouwenbesnijdenis en kinderhuwelijken. Zij heeft de award voor vrijwaring van gebrek gekregen. En de prijs voor vrijwaring van vrees is voor de Turkse actiegroep ÜniKuir, die opkomt voor de rechten van lhbti’ers. Eerdere winnaars van de internationale Four Freedoms Award zijn onder meer de Duitse voormalige bondskanselier Merkel, oud-president van Zuid-Afrika Nelson Mandela, de Dalai Lama en de Pakistaanse activiste Malala Yousafzai. Ook mensen die later in opspraak kwamen, zoals de politieke leider van Myanmar Aung San Suu Kyi, de Braziliaanse oud-president Lula da Silva en oud-koning Juan Carlos van Spanje werden gelauwerd.