Minister Hugo de Jonge denkt dat er tussen 80.000 en 260.000 extra woningen gemaakt kunnen worden in bestaande huizen, appartementen en leegstaande panden. Dit kan onder meer door het bouwen van een extra verdieping of het opsplitsen van een huis in afzonderlijke etages. Ook moet het eenvoudiger worden om een zogenoemde microwoning in de achtertuin of erf te bouwen. Verder wil De Jonge kijken of de regels voor samenwonen en hospitaverhuur minder complex kunnen worden. “Juist nu de nieuwbouw het lastiger heeft, moeten we de bestaande woningvoorraad zo goed mogelijk benutten om zoveel mogelijk woonruimte te realiseren”, zegt De Jonge in zijn brief ‘Beter benutten van de bestaande voorraad’ aan de Tweede Kamer. De Jonge wil dat er tot 2031 zo’n 900.000 woningen bij komen, maar dat gaat niet gemakkelijk. Vanwege stikstof kan er minder gebouwd worden, de stijgende rente houdt investeerders tegen en de oplopende bouwkosten maken nieuwbouw veel duurder. De minister hoopt daarom meer woonruimte te vinden in al gebouwde huizen en leegstaande kantoren en fabrieken. Er wordt al langer gesproken over het beter benutten van de bestaande woningvoorraad, maar in de praktijk gaat dat niet soepel, zo blijkt uit het brief van De Jonge. Het bouwen van extra woonlagen – optoppen genoemd – is een goede manier woningen aan een gebouw toe te voegen. Maar gemeenten en omwonenden doen er vaak erg lastig over. En het gaat langzaam omdat er nog geen standaard-etages voor meerdere huizen bestaan. Bij het optoppen gaat het zowel over het uitbreiden van een bestaand huis, als het bouwen van extra woningen op hetzelfde kavel. De Jonge denkt vooral aan de laatste variant en dat zou dan 100.000 extra woningen kunnen opleveren, vooral bij corporatiewoningen met een bouwjaar na 1965. Hij gaat praten met gemeenten en woningcorporaties of over soepelere regels en meer standaard-bouwpakketten uit de fabriek. Het opsplitsen van bestaande woningen, vooral in de grote steden, wil De Jonge ook gemakkelijker maken. Uit onderzoek blijkt dat deze aanpak tussen de 80.000 en 160.000 extra woningen kan opleveren. De afgelopen jaren was er in gemeenten veel afkeer tegen opsplitsen uit vrees voor verloedering. Gevreesd werd voor ‘verkamering’, waarbij projectontwikkelaars een ruimte vertimmerden in hokjes en er vervolgens te veel arbeidsmigranten of studenten in zetten. Vooral voor buiten de Randstad wordt gekeken of het eenvoudiger kan worden een zogenoemde ‘microwoning’ te bouwen, dat is een klein huisje in de achtertuin of op het erf. Veel mensen willen op zo’n manier hun ouders of kinderen een onderkomen geven, maar gemeenten wijzen ingediende voorstellen vaak af vanwege bestaande regelgeving. Een campagne over hospitaverhuur moet bewoners van te grote woningen aansporen om een kamer te verhuren aan een student, een statushouder of een andere tijdelijke woningzoekende. In Nederland staat zo’n 30.000 woningen langdurig leeg. Gemeenten hebben sinds 2022 meer mogelijkheden gekregen om dit aan te pakken, bijvoorbeeld met boetes tegen leegstand. De Jonge wil dat gemeenten dit nu echt gaan doen.