Gekleed in witte T-shirts klimmen de moeders de kale heuvel op. Voor hen uit lopen zwaarbewapende militairen van de Nationale Garde, speurend naar gevaar. De heuvels aan de rand van de Mexicaanse stad Tijuana zijn berucht. Op dit soort plekken vermoorden en begraven drugskartels hun tegenstanders. Een van de ongeveer dertig familieleden die vandaag op zoek gaan naar hun geliefden, is Edith Hernández (51). Ze boort een ijzeren staaf de rotsige grond in, draait hem rond, en brengt dan het uiteinde ervan naar haar neus. “Als hier iemand is begraven, dan kan je dat ruiken. Dan stinkt de staaf.” Edith is op zoek naar haar zoon, of beter gezegd: delen van haar zoon Omar. “Omar was een lieve jongen, maar hij kreeg foute vrienden”, verzucht ze. Haar zoon ging aan de drugs. “Hij stal zelfs geld van ons. De laatste weken ging het beter, hij zou langskomen om te praten. Maar hij nam zijn telefoon niet meer op.” Omar werd een van de bijna 100.000 Mexicanen die sinds het begin van de drugsoorlog in 2006 vermist raakten. Volgens een recent rapport van de Verenigde Naties zijn drugskartels en corrupte overheidsvertegenwoordigers meestal verantwoordelijk voor dergelijke verdwijningen. “Toen ik bij de politie kwam, lieten ze me afschuwelijke foto’s zien. Op één ervan dacht ik mijn zoon te herkennen, alleen zijn hoofd was gevonden. Maar de agenten zeiden dat het onmogelijk Omar kon zijn. En ik wilde niet geloven dat hij het was, ze hadden hem zo afgrijselijk toegetakeld.” Ze hield hoop dat Omar nog leefde. “Ik ging eerst bij ziekenhuizen langs, gevangenissen, afkickklinieken”, zegt Edith. Naarmate de tijd verstreek, vervloog de hoop dat haar zoon nog in leven was. Ze sloot zich aan bij een ‘colectivo’, een organisatie van familieleden van vermiste Mexicanen. Bijna elk weekeinde ging ze met andere moeders van vermisten op zoek naar menselijke resten. Fernando Ocegueda is voorzitter van de ‘Asociación Unidos por los Desaparecidos’, de organisatie van familieleden waar Edith zich bij aansloot. Ook hij zoekt al jaren naar zijn zoon. “De overheid doet helemaal niks om ons te helpen”, zegt hij. Het enige wat hij met veel moeite voor elkaar kreeg, is de bewapende begeleiding. “Dat is nodig, want waar wij zoeken kan het levensgevaarlijk zijn.” Ocegueda zet zich in voor erkenning van het grote leed van duizenden Mexicanen. “Dat is niet alleen emotioneel”, zegt hij. “Meestal zijn het mannen die verdwijnen, vaders die voor inkomsten zorgden. De achterblijvers hebben het economisch vaak zwaar.” De overheid moet meer doen om te helpen bij het vinden van de vermisten, en moet de families economisch helpen, is zijn boodschap. Ocegueda’s organisatie probeert in Tijuana een herinneringscentrum op te bouwen op de plek waar de beruchte ‘soepkoker’ honderden lichamen in zuur oploste: Volgens Fernando Ocegueda moeten mensen ergens heen met hun verdriet. Edith herkent zich in die behoefte. Ze heeft het verhaal van haar zoon nog nooit met vreemden gedeeld. “De meeste mensen denken toch dat Omar wel iets gedaan zal hebben, dat hij in de drugshandel zat.” Alleen met de andere moeders spreekt ze over haar zoon. Na 2,5 jaar zoeken, besloot ze toch een dna-onderzoek aan te vragen. Ze kon de foto van het toegetakelde hoofd, die de agenten haar hadden getoond, niet vergeten. Ze liet het hoofd opgraven, er werd dna-materiaal afgenomen en vergeleken. En toen kwam het slechte nieuws: het was inderdaad Omar. “Ik voelde me zo verschrikkelijk, vooral omdat ik dit veel eerder had moeten doen.” Tussen de tranen door vertelt ze waarom ze toch blijft zoeken naar de rest van zijn lichaam. “Ik heb mijn zoon in één stuk op deze wereld gezet. Compleet. En zo wil ik hem ook begraven.” Dit was de laatste bijdrage van Marc Bessems als correspondent Latijns-Amerika.