De voormalige president-directeur van Shell-Nederland, Dick Benschop, wordt vandaag verhoord door de parlementaire enquêtecommissie gaswinning in Groningen. Shell is samen met het Amerikaanse oliebedrijf ExxonMobil eigenaar van het gas in de Groningse bodem. De multinationals blijven ook eigenaar van het gas als de gaswinning in Groningen helemaal stopt. Uit vertrouwelijke notulen van het zogenoemde Gasgebouw, die eerder dit jaar uitlekten bij onder meer de NOS, bleek dat Benschop in zijn tijd bij Shell (2011-2015) een belangrijke rol speelde bij hoe er met het Groningse gas is omgesprongen. Ook bleek de verstrengeling tussen de Staat, Shell en ExxonMobil groter dan gedacht. Met het Gasgebouw wordt de publiek-private samenwerking bedoeld die in de jaren zestig is opgetuigd voor de winning van het gas. Daarmee is Dick Benschop een van de hoofdrolspelers in het Groningse gasdossier. Zeker omdat de ceo van ExxonMobil weigert te verschijnen voor de parlementaire enquête, zal de enquêtecommissie het extra belangrijk vinden om Benschop wel te kunnen verhoren. Ceo Joost Van Roost van Exxon beroept zich op zijn Belgisch staatsburgerschap, waardoor hij niet verplicht is om te komen. Commissievoorzitter Tom van der Lee noemde dit “uitermate teleurstellend”. De commissie wil onder meer graag horen hoe ver de invloed reikte van de olie- en gasbedrijven op het beleid in Den Haag. Bijvoorbeeld bij het politieke besluit om af te wijken van het dringende advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in 2013, om de gaswinning na de zwaarste aardbeving tot nu toe snel te verlagen. Uit de notulen van het Gasgebouw, volgend op die sterke beving bij Huizinge in 2012, blijkt dat Dick Benschop meerdere keren heeft geprobeerd het ministerie zo ver te krijgen dat het het Staatstoezicht niet serieus zou nemen. Zo vond Benschop het onwenselijk dat het Staatstoezicht zou adviseren om minder gas te winnen. “De heer Benschop betoogt dat Staatstoezicht dit niet zou moeten doen”, is een citaat. Tijdens de vergadering werden inzichten besproken van het SodM, dat de aardbevingen door gaswinning steeds gevaarlijker werden. Benschop reageerde op een uitspraak van een topambtenaar van het ministerie van Economische Zaken. Die zei dat áls er een advies van het SodM zou komen, hij ook daadwerkelijk in actie moest komen. Er waren veel van dit soort gesprekken tussen Benschop en ambtenaren. Toen het gasveld in Groningen eind jaren vijftig werd ontdekt, was dat het grootste ter wereld. Afgesproken werd dat Shell en Exxon het aardgas uit de grond mochten halen, en dat het grootste deel van de opbrengst naar de Staat ging. Dat leverde voor alle drie de partijen veel op. Sinds begin jaren 60 is er meer dan 400 miljard euro verdiend, waarvan het overgrote deel naar de schatkist vloeide. Maar Shell en ExxonMobil verdienden er ook flink aan: samen hielden zij er 65 miljard euro aan over, beide ruim 32 miljard. Dat kwam eerder dit jaar ter sprake in de NOS-podcast Gronings gas: gewonnen of verloren?. In het wetsvoorstel om de Groningse gaswinning te stoppen, staat wat over die beëindiging is afgesproken met de olie- en gasbedrijven: “Met de vergunninghouder en eigenaar van het gas uit het Groningenveld is afgesproken dat de gaswinning op zo kort mogelijke termijn wordt beëindigd.” Tegelijk is ook geformuleerd hoelang de oliebedrijven via dochteronderneming NAM nog betrokken zullen blijven bij de monitoring van het gasveld. Tot dertig jaar na beëindiging van de winning zullen aardbevingen geregistreerd blijven en de bodemdaling gemonitord. In antwoord op vragen van de NOS zegt het ministerie van Economische Zaken: “Zoals eerder aangekondigd wil het kabinet de gaswinning in Groningen in 2023, uiterlijk 2024 stoppen. Daarvoor is een wet in de maak. Vanaf 1 oktober gaat het veld op de waakvlam.”