In een roerige tijd voor de VVD kiest de partij vanaf vandaag een nieuwe voorzitter. Twee mannen van in de 60 ambiëren de functie: Onno Hoes en Eric Wetzels. Ze zijn opvallend eensgezind over de toestand in de partij: tussen de landelijke afdeling in Den Haag en de rest is er een kloof die gedicht moet worden. Van oudsher houdt de liberale achterban zich koest, maar de afgelopen tijd roeren leden zich steeds meer. De onderwerpen asiel, stikstof en klimaat leiden tot morrende VVD’ers die ontevreden zijn met het beleid, of het gebrek daaraan. De partij is kleurloos, klinkt het. En ook: de top luistert niet naar ons, de Tweede Kamerfractie mist identiteit en VVD-kroonjuwelen worden ingeleverd. Het is niet verwonderlijk dat de scherpte er wat vanaf is bij een partij die al jaren aan de macht is – en dus water bij de wijn doet – maar de voorzitterskandidaten voelen allebei de druk van de VVD-leden om er wat aan te doen. “Politici in Den Haag moeten weer de hete adem van de leden in de nek voelen”, stelt Onno Hoes. Hoes, de huidige waarnemend voorzitter, is de kandidaat van het bestuur en wordt daarom door sommigen gezien als ‘Haagse kandidaat’. De oud-burgemeester van Maastricht nam op tijdelijke basis de functie over van Christianne van der Wal toen zij stikstofminister werd. Hoes betoogt onder meer dat kabinetsleden en Kamerleden “weer de zaaltjes in moeten”. Overigens claimt Hoes dat hij al stappen in de goede richting heeft gezet, uitmondend in het bewogen partijcongres afgelopen juni. De doorgaans volgzame leden stemden toen tegen de (tot in den treure uitonderhandelde) stikstofplannen van het kabinet. Het was een dreun voor de partijtop, maar je kan het ook een opsteker noemen voor de ledendemocratie. “Het congres was een ommekeer”, aldus Hoes. De uitdager van Hoes is Eric Wetzels. Deze ondernemer in kunststoffen was voor het aantreden van Van der Wal in 2017 al een tijdje interim-voorzitter. Volgens hem moet ‘de regio’ bepalen waar de VVD naartoe gaat en niet ‘Den Haag’. Het moet gedaan zijn met congressen als applausmachines voor de partijleider. Er was nog sprake van een derde kandidaat, Bert Homan. Maar het Assense raadslid, dat zich voor de derde keer had gekandideerd, trok zich gisteren terug en sprak zijn steun uit voor Wetzels. “Hij zit er op dezelfde manier in zoals ik.” Wetzels vindt dat de verandering allang ingezet had moeten worden. Volgens hem had onrust in de partij voorkomen kunnen worden door veel eerder stevige standpunten over stikstof en asiel in te nemen. “Ik ben mister VVD voor mijn vrienden, maar op feestjes heb ik moeite uit te leggen waar mijn partij voor staat.” De kans is aanwezig dat Wetzels binnenkort een begin kan maken met de partij meer kleur op de wangen te geven. Onderzoeken die circuleren onder VVD-leden en bestuurders geven hem een voorsprong op Hoes. En als laatste zetje in de rug spraken bijna dertig lokale VVD-fractieleiders gisteren in een open brief hun voorkeur uit voor Wetzels. “Eric is duidelijk een kandidaat vanuit de leden”, aldus de initiatiefnemer. Mocht Wetzels winnen, dan is hij de eerste niet door het bestuur voorgedragen voorzitter (sinds de eerste verkiezing in 2003). Dat kun je zien als bewijs van tanend gezag van de partijtop. Iets dat tijdens bijeenkomsten met de kandidaat-voorzitters de afgelopen weken ook doorklonk. Zo was kritiek te horen op de vorige voorzitter, die volgens leden iets te graag minister wilde worden. De politieke ambitie stond Van der Wals onafhankelijkheid in de weg, vonden critici. Het noopte de kandidaten tot uitspraken over hun eigen aspiraties. Waarbij vooral opviel dat Hoes zei dergelijke ambities niet te hebben “voor de komende drie jaar”. Leden spraken op de bijeenkomsten ook openlijk over “opvolgingskwesties” waarover de nieuwe voorzitter zich moet buigen. Lees: de opvolging van partijleider Rutte. Zelf maakt de langstzittende premier zich er vaak met een grap vanaf bij een vraag over dit onderwerp, maar door VVD’ers wordt ondertussen dus hardop gesproken over zijn vertrek. Overigens houden de kandidaten zich voorlopig op de vlakte over een eventuele nieuwe lijsttrekker. “Op dit moment doet Rutte het nog uitstekend”, zegt Hoes bijvoorbeeld. En Wetzels: “De positie van Rutte staat nu niet ter discussie, maar dat kan morgen anders zijn.” Het is allemaal van latere zorg. Eerst maar even gekozen worden. Komende week kunnen de ongeveer 25.000 VVD-leden stemmen. Eind volgende week wordt de nieuwe partijvoorzitter bekend.