Neuralink, een start-up mede opgericht door Elon Musk, mag experimenteren op mensen. Dat heeft de Amerikaanse medische toezichthouder FDA besloten. Het bedrijf ontwikkelt onder meer hersenimplantaten waarmee verlamde mensen kunnen communiceren met computers. Hoewel deze technologie veel potentiële voordelen met zich meebrengt, waarschuwen experts ook voor verstrekkende risico’s voor onze privacy. Neuralink test al langer op dieren. Twee jaar geleden publiceerde het een video waarin een aap het computerspel Pong speelt. Opmerkelijk genoeg bediende de aap het pingpongbatje niet met een controller, maar met zijn hersenen. Met de goedkeuring van de FDA kan Musk de technologie die dit mogelijk maakt gaan testen op mensen. De technologie die Neuralink gebruikt, staat bekend als een ‘Brain-Computer Interface’ (BCI). Daarbij wordt er een computerchip in iemands hersenen geplaatst. Via zo’n implantaat kan met een computer gecommuniceerd worden. Zo kan iemand berichten typen door aan de woorden te denken en is het mogelijk om zonder muis programma’s te openen. Vergelijkbare techniek is gebruikt in Zwitserland om een Nederlander met een gedeeltelijke dwarslaesie weer te laten lopen: Neurowetenschapper Pim Haselager, professor aan de Radboud Universiteit, merkt op dat deze technologie op zichzelf niet nieuw is. “We kennen dit al twintig jaar, maar nu zien we dat commerciële partijen zich ermee gaan bezighouden. Het verlaat nu voor het eerst de academische en ziekenhuisomgeving.” Hoogleraar Nick Ramsey, neurowetenschapper verbonden aan het UMC Utrecht, is ook al geruime tijd bekend met BCI’s. Hij legt uit dat het implantaat werkt door contactpunten met de hersenen. Hoe meer contactpunten er zijn, hoe meer informatie er naar de computer kan worden gestuurd. “Toen wij als een van de eersten bij het UMC Utrecht met deze technologie aan de slag gingen, werkten we met vier contactpunten. Het implantaat van Neuralink heeft er duizend.” Musk heeft ambitieuze plannen met Neuralink. Naast de mogelijkheid voor mensen om rechtstreeks met computers te communiceren via hun hersenen, werkt hij ook aan technologie om blinden weer zicht te geven en doven hun gehoor terug te geven door middel van hersenstimulatie. In dit geval bootst het implantaat signalen na die normaal gesproken het zicht en gehoor in de hersenen reguleren. Deze toepassingen zijn momenteel nog niet praktisch haalbaar, maar de technologie ontwikkelt zich snel. Professor Ramsey vindt het goed nieuws voor de wetenschap dat Neuralink nu mag testen op mensen. Wel is het belangrijk dat de technologie toegankelijk wordt. “Het zou zorgwekkend zijn als alleen mensen met veel geld toegang hebben tot deze behandeling.” Haselager ziet veel positieve aspecten, maar maakt zich ook zorgen: “In het boek 1984 van George Orwell wordt een wereld geschetst waarin de enige privacy die je nog hebt zich in je eigen schedel bevindt. Die tijd is binnenkort ook voorbij.” Volgens Haselager staan er belangrijke zaken op het spel, zoals de vrijheid van denken en iemands persoonlijke identiteit. “Als je binnenkort misschien iemands seksuele geaardheid zou kunnen aflezen, kan dat bijvoorbeeld problematisch zijn voor homoseksuelen in landen zoals Iran.” Verder zou het in de toekomst mogelijk kunnen zijn om door middel van hersenstimulatie traumatische herinneringen te verzwakken. “Maar ook negatieve herinneringen maken deel uit van wie we zijn als persoon. Dus waar ligt de grens?” Ook waarschuwt hij dat ondernemers zoals Musk deze systemen willen koppelen aan smartphones. Daardoor zouden de neurogegevens boven op de al bestaande persoonsgegevens komen die tech-bedrijven al in handen hebben. Haselager pleit dan ook voor een discussie over ‘neurorechten’, regelgeving die de hersenactiviteit van mensen moet beschermen tegen het verkeerde gebruik van BCI-technologie. In Chili werkt men nu al aan een nieuwe grondwet waarin neurorechten worden gespecificeerd.