Starters- en stimuleringsbeurzen, structureel geld voor praktijkgericht onderzoek, minder bureaucratie en meer vaste aanstellingen voor het wetenschappelijk personeel. Het zijn een paar belangrijke voorstellen uit het plan van minister Dijkgraaf van Onderwijs om de kwaliteit van het hoger onderwijs en de wetenschap te verbeteren. Het kabinet trekt 5 miljard euro uit voor de komende tien jaar voor de “noodzakelijke en achterstallige investeringen.” Wetenschappers, studenten en medewerkers van de Nederlandse universiteiten en hogescholen maken zich steeds meer zorgen over de dalende kwaliteit van het hoger onderwijs. Door bezuinigingen staat het hoger onderwijs onder druk en de wetenschappelijke reputatie van Nederland op het spel, zo waarschuwden zij vorig jaar. Ze voerden onder het motto “Op naar een normaal academisch peil”, ook actie in Den Haag. De werk- en tijdsdruk is hoog. Er is weinig tijd om onderzoeksplannen goed uit te werken en veel jonge academici hebben tijdelijke contracten. Studenten krijgen minder goed onderwijs, omdat veel docenten wisselen of overwerkt zijn. Docenten komen aan hun eigen onderzoek nauwelijks toe, is een veelgehoorde klacht. Minister Dijkgraaf van Onderwijs, zelf wetenschapper en onderzoeker van huis uit, zegt dat het stelsel van het hoger onderwijs kraakt en komt nu met een uitgebreid plan om de kwaliteit te verbeteren. “Ons systeem van onderzoek en hoger onderwijs staat al jaren onder een te hoge druk”, zegt hij. “De rek is er uit voor met name jonge onderzoekers en docenten die onze studenten begeleiden.” Hij noemt het feit dat 64 procent van de medewerkers in het wetenschappelijk onderwijs veel of zeer veel werkdruk ervaart “zeer zorgelijk”. Per jaar komt er 200 miljoen euro beschikbaar om de werkdruk te verlagen en meer vaste contracten te bewerkstelligen. De kwaliteit van het onderwijs zou ook omhoog kunnen gaan als docenten minder tijd kwijt zijn met allerlei regeltjes. Jonge onderzoekers kunnen een startersbeurs van 300.000 euro aanvragen. Met die beurs kunnen ze binnen zes jaar dan zelf nieuwe collega’s aantrekken en krijgen ze meer ruimte om hun eigen tijd in te delen. Er gaat jaarlijks 300 miljoen euro per jaar naar de starters- en stimuleringsbeurzen. Er komt extra geld om nieuwe docenten en onderzoekers uit te trekken en voor praktijkgericht onderzoek is jaarlijks 100 miljoen euro beschikbaar. De minister dringt verder aan op een actieve aanpak van discriminatie, racisme, seksuele intimidatie, seksueel geweld en bedreigingen van wetenschappers. “Er zijn teveel incidenten en mechanismen die ervoor zorgen dat niet iedereen zichzelf kan zijn en zich veilig voelen.” Dijkgraaf kijkt niet alleen naar de universiteiten, maar wil ook een aantal veranderingen op de hbo’s. Drie hbo-opleidingen – gezondheidszorg, onderwijs en betatechniek – krijgen geld en meer vrijheid om geschoold personeel op te leiden voor de zeer krappe arbeidsmarkt. De doorstroming van vmbo via mbo naar hbo moet ook gemakkelijker worden.