In Belarus wordt een “spooroorlog” gevoerd. Hackers en spoorwegmedewerkers leggen het treinverkeer plat door schakelkasten op te blazen, seinen uit te schakelen en IT-systemen te hacken. Door de acties vallen treinen uit of moeten ze in een slakkengang handmatig over een baanvak worden geleid. Met zulke guerrilla-acties weten de spoorwegpartizanen de Russische invasie in Oekraïne te frustreren. De toelevering van wapens, brandstof en voedsel aan troepen in het noordoosten van Oekraïne verloopt grotendeels via het spoornetwerk van Rusland-bondgenoot Belarus. Ook het terughalen van verzwakte bataljons rond Kiev en Tsjernihiv wordt bemoeilijkt door de spooroorlog. Voor de wereldhandel zijn de gevolgen ook groot. De Nieuwe Zijderoute, de spoorroute tussen China en Europa, loopt dwars door Belarus. Volgens het financiële persbureau Bloomberg werden vorig jaar bijna 1,5 miljoen containers via deze spoorlijn vervoerd, zo’n 4 procent van de totale handel tussen China en Europa. Op deze locaties langs het spoor zijn sabotageacties gemeld: “In meerdere regio’s is de spoorbeveiliging vernietigd en zijn spoorvakken geblokkeerd”, zegt de Belarussische oppositieleider Pavel Latoesjka. Hij diende tussen 2009 en 2012 als minister onder president Loekasjenko, maar keerde zich later af van de dictator. “Wij proberen op alle mogelijke manieren de partizanen te steunen. Zij laten zien dat de bevolking de oorlog niet steunt.” De autoriteiten lieten zich lange tijd niet uit over de sabotageacties. Wel werden zeker 38 spoormedewerkers opgepakt en aangeklaagd voor terroristische praktijken. Langs het spoor wordt extra gepatrouilleerd. Een Telegramgroep van activistische spoorwegarbeiders is als “extremistisch” bestempeld. Deze week werden video’s gepubliceerd van opgepakte spoorwegmedewerkers die “opbiechten” dat ze betrokken zijn bij de sabotageacties. De Belarussische autoriteiten staan bekend om het opnemen van zulke “biechtvideo’s”, die onder druk worden opgenomen. Belarus heeft een geschiedenis van spoorsabotage, zegt Latoesjka. In de Tweede Wereldoorlog werd het offensief van nazi-Duitsland tegen de Sovjet-Unie op het grondgebied van Belarus gefrustreerd doordat partizanen spoorbruggen en -overgangen opbliezen. “Iedereen in Berlarus kent de zogeheten spooroorlog van 1943.” De huidige acties zijn anders, zegt Latoesjka. “Wij brengen geen mensen in gevaar, we frustreren alleen het vervoer.” Op Telegram wordt gedeeld waar schakelkasten langs het spoor zijn vernietigd: De sabotage vindt anno 2022 niet alleen op de grond plaats. Een groot deel van de spooroorlog wordt verricht door de ‘Cyberpartizanen’, een groep van 35 hackers die complete systemen platleggen of met ransomware besmetten. “Zo frustreren we de Russische opmars. We kunnen leveringen van wapens niet voorkomen, maar wel flink vertragen”, zegt Yuliana Shemetovets. Zij werkt vanuit het buitenland als woordvoerder van de actiegroep. De Cyberpartizanen zijn al jaren actief en wisten eerder onder meer het ministerie van Binnenlandse Zaken van Belarus te hacken. “De aanval op het spoorbedrijf is onze grootste actie tot nu toe. We kunnen niet over toekomstplannen vertellen, maar we zullen ermee doorgaan.” Het lukt de autoriteiten van Belarus nauwelijks de cyberaanvallen af te slaan. Het land kende een grote IT-sector, maar na de protesten rond de frauduleus verlopen herverkiezing van Loekasjenko hebben veel IT’ers het regime de rug toegekeerd of het land verlaten. Nadat de online verkoop van treinkaartjes was platgelegd duurde het twee weken voordat het systeem weer aan de praat was gebracht. Volgens Shemetovets lopen gewone burgers geen gevaar door de sabotageacties. “We kunnen ongelukken niet uitsluiten, maar we proberen heel gericht militaire treinen aan te vallen.” De cyberpartizaan zegt dat er nauw wordt samengewerkt met de mensen op de grond, die bijvoorbeeld spoorkastjes opblazen. Daarnaast zijn er eenmansacties, vermoedt Shemetovets, omdat online handleidingen voor sabotageacties worden gedeeld. Het verzet tegen Rusland beperkt zich niet tot het spoor. Ook zijn in Oekraïne vrijwilligers uit Belarus actief bij de gevechten tegen het Russische leger. De strijd daar en de spoorsabotage betekenen niet dat de oppositie tegen Loekasjenko gewelddadiger wordt, zegt oppositieleider Latoesjka. “We beloven strijders tegen de Russische agressie dat zij niet worden vervolgd zodra Loekasjenko is verjaagd en wij aan de macht zijn.” De cyberpartizanen zeggen open te staan om met de autoriteiten van Belarus te spreken. “Als zij het spoor nodig hebben om militair materiaal uit Oekraïne terug te trekken, dan zullen wij daar aan meewerken.”