Een nieuwe wet in Schotland die het voor transgenders makkelijker maakt om op papier van geslacht te veranderen, leidt tot een machtsconflict tussen de Schotse en Britse regering. Voor de allereerste keer gebruikte Londen deze week zijn vetorecht om de wet te blokkeren. Terwijl op politiek niveau een verhit debat over de nieuwe genderwet gaande is, vertelt Ellie Gomersall uit Glasgow over iets heel persoonlijks: haar identiteit. Ze was 18 toen ze met vrienden en familie besprak dat ze een vrouw wilde zijn. Dat was een gelukkig moment, waarop ze zich gesteund voelde. Daarna volgde echter een frustrerend traject om het oorspronkelijke geslacht op haar geboortecertificaat te veranderen. Ze is daar nu, op haar 23ste, nog steeds mee bezig. “Ik zeg wel eens dat het moeilijkste aan transgender zijn die hele administratie eromheen is. De papierwinkel is zo’n tijdrovend en mentaal zwaar proces. Je moet allerlei documenten indienen bij een panel van experts, die jou nog nooit in het echt hebben ontmoet, en zij gaan dan beslissen of jij een man of vrouw bent? Volgens mij ben ík toch de enige persoon die echt weet wie ik ben.” Om dit traject te versoepelen, nam het Schotse parlement een wet aan waarin de minimumleeftijd voor geslachtswijziging wordt verlaagd van 18 naar 16 jaar. Bovendien is voortaan geen medische diagnose voor genderdysforie nodig. Je hoeft als transgender vrouw of man slechts drie maanden in je nieuwe identiteit door het leven te gaan – in plaats van twee jaar – voordat je een officieel identiteitsbewijs kunt aanvragen. Momenteel gebeurt dat zo’n dertig keer per jaar in Schotland. De verwachting is dat dit door de nieuwe wet kan oplopen tot jaarlijks 250 à 300 aanvragers. Maar deze week besloot de Britse regering het Schotse wetsvoorstel niet voor te leggen aan koning Charles, waardoor het niet door Londen wordt erkend. Schotland heeft sinds 1999 een eigen parlement, hoewel constitutionele zaken over het algemeen bij Westminster liggen en de Britse regering het recht heeft om een veto uit te spreken. Volgens Westminster botst de Schotse genderwet met de regels in de rest van het Verenigd Koninkrijk. Het gemak waarmee het geslacht op papier kan worden aangepast, zou tot verwarring, onveiligheid en misbruik kunnen leiden, en zelfs tot ‘gendertoerisme’: jongeren zouden naar Schotland kunnen reizen om daar van geslacht te veranderen. Maar een in Edinburgh democratisch aangenomen wet blokkeren vanuit Londen zet de verhoudingen tussen de Britten en de Schotten onmiddellijk op scherp. Een mogelijk gevolg van dit conflict is een constitutionele crisis tussen beide naties die – gezien het onafhankelijkheidsdebat in Schotland – al op gespannen voet met elkaar staan. In het Lagerhuis zei de Britse minister Jack voor Schotse Zaken de beslissing niet licht te hebben genomen, vooral omdat de Britten weten dat het blokkeren van een wet perfect in het onafhankelijkheidsdraaiboek van de Schotse premier Sturgeon past. Schotland afscheiden van de rest van het VK is haar langgekoesterde wens. Natuurlijk wordt het blokkeren van de nieuwe wet door haar gebracht als bewijs dat haar progressieve linkse beleid door de conservatieve regering in Westminster wordt tegengewerkt. Sturgeon noemt de beslissing dan ook een frontale aanval op het Schotse parlement en zegt de wet te zullen verdedigen via het gerechtshof. Overigens is niet heel Schotland het eens met de genderwet. De parlementaire goedkeuring in december volgde na maandenlange demonstraties door diverse vrouwenbewegingen, met Harry Potter-auteur J.K. Rowling als boegbeeld. De beroemde schrijfster zette een foto van zichzelf op Twitter in een zwart T-shirt met de tekst: “Nicola Sturgeon, vernietiger van vrouwenrechten”. Actiegroepen die tegen de genderwet zijn maken zich vooral zorgen over de veiligheid van vrouwen. Ze vrezen dat mensen er makkelijker toegang door kunnen krijgen tot privéruimtes die bedoeld zijn voor vrouwen. Terwijl de transgenderwet steeds meer onderdeel wordt van een machtsstrijd tussen de Schotse en Britse regering, die elkaar beschuldigen van het opstoken van een cultuurstrijd over de rug van transgenders, voelt Ellie Gomersall zich vooral een politieke speelbal. Ze denkt dat de politici transgenders gebruiken als argument om hun eigen achterban aan te spreken. “Maar uiteindelijk wil ik gewoon verder met mijn leven, en deze wet maakt dat een beetje makkelijker.”