De Iraanse regering gaat 27 camera’s en andere controleapparatuur verwijderen, waarmee het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) de nucleaire installaties in Iran in de gaten houdt. Bovendien is het land van plan om twee geavanceerde nieuwe centrifuge-installaties in gebruik te nemen, waarmee het veel sneller uranium kan verrijken. Dat is de eerste stap op weg naar de ontwikkeling van kernwapens, stelt het IAEA op zijn jaarlijkse conferentie in Wenen. De stappen van Iran worden gezien als vergelding voor de motie van afkeuring die het IAEA-bestuur gisteren aannam. Die stap werd ingegeven door de weigering van Teheran om een “geloofwaardige uitleg” te geven voor de vondst van nucleair materiaal op drie plekken die niet bekend waren bij het IAEA. Het bestuur van de VN-instelling wordt gevormd door vertegenwoordigers van 35 landen, die samen de risico’s van nucleaire vervuiling en oorlogvoering wereldwijd willen beperken. Directeur-generaal Rafael Grossi van het IAEA zei op een persconferentie dat de stappen van Iran “een serieuze uitdaging” vormen voor het vermogen van de organisatie om het Iraanse programma in de gaten te houden. Als de camera’s niet binnen enkele weken weer in gebruik worden genomen, is dat volgens hem een “fatale klap voor de Iran-deal”. Hij zegt dat er nog zo’n veertig VN-camera’s in gebruik blijven in Iran. Iran werkt al tientallen jaren aan een kernenergie-programma en dat leidt regelmatig tot conflicten met vooral de Arabische buurlanden, Israël en de VS. In 2015 sprak Iran met de belangrijkste kernmachten van de wereld af om zijn nucleaire programma grotendeels af te bouwen, in ruil voor het opheffen van economische sancties. Maar in 2018 besloot de Amerikaanse president Trump om zich eenzijdig terug te trekken uit die ‘Iran-deal’, waarna Iran zich ook niet meer verplicht voelde om de afspraken na te leven. Sindsdien zijn de internationale sancties ook weer terug, met een enorme economische crisis tot gevolg. Iran bouwt sinds 2018 ook zijn installaties voor de verrijking van uranium weer verder op: de nieuwe centrifuge-installaties, van het type IR-6, kunnen uranium tien keer zo snel verrijken als de installaties die het land mocht houden onder de afspraken van de ‘Iran-deal’. In februari nam het land ook al zo’n IR-6-installatie in gebruik. “Het is onduidelijk of deze stappen van Iran onderdeel van een onderhandelingstactiek zijn, of een serieuze escalatie. Het blijft heel lastig om de Iraanse strategie te ontleden. Wat wel duidelijk is, is dat de onderhandelingen tussen Iran en de andere landen van het nucleaire akkoord bijzonder stroef verlopen: beide kampen lijken niet te willen toegeven. Eerder dit jaar leek het alsof een terugkeer naar de deal in een paar dagen weer tot leven gewekt zou kunnen worden, nu lijkt het juist muurvast te zitten. Directeur Grossi heeft het vandaag over nog maar een paar weken speling voordat een terugkeer naar de deal echt niet meer mogelijk is. En dat zal consequenties hebben. Het is in ieder geval duidelijk dat Iran die veroordeling door het IAEA deze week niet kan waarderen. En wat je ook veel hoort als je in Iran bent, is het argument: ‘Trump stapte in 2018 zelf uit die deal, waarom zouden wij nu concessies moeten doen?’ Ze verwachten eerst bepaalde concessies van de VS.”