Sinds maandag hebben volgens Rusland bijna duizend Oekraïense militairen zich overgegeven op het industriële complex Azovstal in Marioepol. Voor Kiev zijn het helden en de autoriteiten spreken de hoop uit op een gevangenenruil. Maar dat lijkt Moskou helemaal niet van plan. “Nazicriminelen moeten niet worden uitgeruild”, zei de voorzitter van de Doema, het Russische lagerhuis, gisteren. Een deel van de afgevoerde Oekraïense strijdkrachten is namelijk lid van het Azovbataljon. Dat is een van origine extreemrechtse militie die onderdeel is geworden van de nationale garde. Poetin refereert er vaak aan als hij spreekt van de voorgenomen ‘denazificatie’ van Oekraïne. Het is zeer onwaarschijnlijk dat Rusland de Azovstal-verdedigers van het Azovbataljon snel zal laten gaan. Overigens hadden ook andere Oekraïense strijdkrachten zich verschanst op het industrieterrein, zoals restanten van een mariniersbataljon en buitenlandse huurlingen. Eerder deze maand zijn honderden burgers via humanitaire corridors geëvacueerd uit het laatste verzetsbolwerk van Marioepol. Rusland stelt dat inmiddels 959 Oekraïense militairen Azovstal hebben verlaten. Ruim vijftig van hen zouden naar een ziekenhuis zijn gebracht. Een onbekend aantal Oekraïense militairen houdt zich nog schuil op het industrieterrein. Deze video’s heeft het Russische ministerie van Defensie vrijgegeven van de Oekraïense militairen: Volgens ooggetuigen zijn meerdere bussen met Oekraïense militairen overgebracht naar een voormalige strafkolonie in door Rusland en pro-Russische milities bezet gebied. Dit detentiecentrum bevindt zich iets ten zuiden van de grote stad Donetsk. Poetin stelt dat alle krijgsgevangenen worden behandeld volgens internationale regels. Maar de Oekraïense mensenrechtenombudsvrouw spreekt dat met klem tegen. Zij verwijst naar de 3000 inwoners van Marioepol die volgens haar onder erbarmelijke omstandigheden worden vastgehouden in een andere voormalige strafkolonie uit de Sovjettijd, ook in de buurt van Donetsk. Er is in deze detentiecentra onvoldoende water en brood, en gevangenen mogen maar eens per dag naar de wc, zei een adviseur van de burgemeester van Marioepol onlangs. Ook wordt er volgens hem gemarteld en zijn er urenlange ondervragingen. De Russische justitie is van plan de militairen uit het Azovstalcomplex te verhoren. En in de Doema is een resolutie in de maak waarin sterk wordt aanbevolen de uit het industriële complex geëvacueerde militairen niet uit te ruilen als ze worden aangemerkt als neonazi of nationalist. Daarbovenop gaat het hooggerechtshof van Rusland het Azovbataljon naar verwachting volgende week uitroepen tot een terroristische organisatie. “Als het hooggerechtshof deze stap zet, en dat is zeer waarschijnlijk, ontstaat een nieuwe situatie. Een deel van de krijgsgevangenen zal dan niet zomaar meer met Oekraïne kunnen worden geruild voor Russische gevangenen. De volgende voor de hand liggende stap is dat deze mannen berecht zullen worden en veroordeeld wegens oorlogsmisdaden. Zoiets is natuurlijk koren op de molen van de Russische propagandamachine. Zulke rechtszaken sluiten naadloos aan op de door Moskou genoemde doelstellingen van ‘demilitarisering’ en ‘denazificatie’ van Oekraïne. Moskou kan het gebruiken als bewijs dat de militaire operatie een succes is: kijk, we hebben de neonazi’s uitgeschakeld en berecht. Uiteindelijk kan het Kremlin in een veel later stadium alsnog kiezen voor een gevangenenruil. Maar voorlopig wordt de overgave van de Azovstal-strijders in Russische media vooral gepresenteerd als een grote blamage voor president Zelensky. Een woordvoerder van Buitenlandse Zaken zei zelfs dat die strijdkrachten ‘verraden zijn’ door Kiev.” “Ik wil benadrukken dat ons land levende helden nodig heeft”, zei Zelensky toen hij het nieuws over de Azovstal-verdedigers bekendmaakte. Het woord overgave nam de president niet in de mond, hij sprak van een evacuatie. Achter de schermen wordt er volgens Zelensky nog altijd druk onderhandeld. Onder meer de VN en het Rode Kruis zouden erbij betrokken zijn. Maar het blijft gissen wat daar uitkomt. Dat was ook het geval toen eerder deze maand honderden burgers vanaf het industrieterrein werden geëvacueerd. Als reden voor die geheimzinnigheid werd de veiligheid van alle betrokkenen genoemd. De Oekraïense onderminister van Defensie stelt dat het Kremlin vooral voor de bühne spreekt over processen. De oproepen om een deel van de militairen die uit de staalfabriek zijn gehaald te berechten wegens oorlogsmisdaden “zijn hoogstwaarschijnlijk binnenlandse propaganda in Rusland”, zei ze vandaag tegen de BBC. De slag om Marioepol, van de eerste bombardementen tot de val van Azovstal: