De rechtbank Midden-Nederland heeft het steeds drukker door procedures vanwege de kinderopvangtoeslagenaffaire. Daardoor blijven andere rechtszaken, bijvoorbeeld over de bijstand, langer liggen. Dat bleek tijdens een zitting, waarin de zaken van vier gedupeerden werden behandeld. De zitting laat vooral zien hoe de hersteloperatie is vastgelopen. De Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) heeft grote moeite beslissingen binnen het daarvoor gestelde termijn te behandelen. Het gaat bijvoorbeeld over mensen die bezwaar maken, omdat zij het niet eens zijn met de afwijzing als gedupeerde, of mensen die op een oordeel wachten over het geldbedrag dat ze krijgen. Mensen kunnen via de rechtbank een beroep vanwege niet tijdig beslissen indienen, in de hoop zo een dwangsom te krijgen. Tot nu toe hebben ruim 3000 mensen die gekregen, in totaal gaat het om 2 miljoen euro. Bij Midden-Nederland kwamen er vorig jaar ruim 550 van dit soort verzoeken binnen en ook dit jaar zijn er alweer veel nieuwe zaken. Normaal worden die schriftelijk afgedaan, maar de rechtbank besloot vanwege de structurele overschrijding van de beslissingstermijn vier zaken op zitting te behandelen voor een meervoudige kamer. Tijdens de zitting benadrukten de aanwezige advocaten het beroep alleen in te dienen bij de rechtbank als ze geen andere manier zien om hun zaak verder te helpen. Maar vaak moet het volgens hen wel, bijvoorbeeld om het dossier in handen te krijgen. “Als je het niet doet, blijft het stil bij de Belastingdienst,”, zei advocate Kirstin de Vaan, die tientallen mensen bijstaat, tijdens de zitting. “Er wordt pas wat gedaan als je in bezwaar gaat en een dwangsom aanvraagt. Je moet er dus heel hard aan trekken”. Ook advocate Diane Pietersz vindt de gang van zaken onbegrijpelijk. “Je wil als advocaat niet naar de rechter stappen, maar je wil mensen helpen en bekijken of het inhoudelijk goed gaat. Nu hebben we het alleen maar over de procedure en over hoe we de informatie krijgen. Je komt niet toe aan kijken wat er precies is gebeurd.” Het UHT behandelt de dossiers van gedupeerden die in beroep zijn gegaan eerder, vanwege de rechterlijke uitspraak. Rechter Koen de Meulder sprak zijn zorgen uit dat mensen zonder advocaat daardoor minder snel geholpen worden. “Je kan niet met zijn allen bovenop de stapel liggen”, zegt rechter Koen de Meulder tijdens de zitting. “Het middel wordt steeds minder effectief. Het is een worsteling, dat wil ik maar op tafel leggen.” Het UHT bevestigde in de rechtszaal dat er sprake is van een structurele achterstand. De organisatie is afgelopen tijd flink opgeschaald, maar door de grote arbeidsmarktkrapte is het lastig om genoeg mensen te vinden en die op te leiden. Ook kost een dossier samenstellen veel tijd, omdat er informatie uit verschillende systemen moeten worden gehaald en allerlei persoonlijke informatie moet worden weggelakt. Ander pijnpunt van de advocaten is dat zij in de communicatie vaak gepasseerd worden door het UHT, wat ongebruikelijk is. “Mensen worden rechtstreeks telefonisch benaderd, bijvoorbeeld met de vraag of ze instemmen met een uitstel van termijn”, zegt advocate Diane Pietersz. “En het UHT stuurt alleen aan hen de brieven en beslissingen, terwijl je soms maar een bepaalde tijd hebt om in bezwaar te gaan.” “Ik kan er een woning mee behangen”, zegt haar cliënt daarop. “Ik heb geen moeite meer met het openen van de post. Maar er zijn genoeg mensen in mijn omgeving die wel de brievenbus vermijden.” Inmiddels zijn bijna 24.000 mensen erkend als gedupeerde, ruim 34.000 mensen wachten nog op een integrale beoordeling. Het ministerie van Financiën heeft in totaal 60 miljoen euro begroot om alle toekomstige dwangsommen te betalen.