Diederik Samsom heeft namens de Europese Commissie Nederland geadviseerd om een deel van de boeren te verplichten zich te laten uitkopen. Dat blijkt uit documenten die zijn ingezien door de NOS en onderzoeksplatform Follow the Money. Voormalig PvdA-leider Samsom is kabinetschef van Eurocommissaris Frans Timmermans. In die hoedanigheid had hij een gesprek met topambtenaren van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Verplichte uitkoop van boeren ligt in Den Haag politiek heel gevoelig. De BoerBurgerBeweging (BBB), die vorige week bij de Provinciale Statenverkiezingen een grote overwinning behaalde, wil er onder geen beding aan meewerken. Een groot deel van de Tweede Kamer ziet er ook niets in. In het door stikstofminister Van der Wal ingezette beleid wordt verplichte uitkoop alleen als allerlaatste optie gezien. Maar volgens de Europese Commissie is verplichte uitkoop juist het recept om uit de crisis te komen. Samsom verwoordde het standpunt van de Europese Commissie vorig jaar november in een gesprek met Nederlandse topambtenaren. In dat gesprek zei hij, doelend op de stikstofproblemen, dat Nederland met de auto vol de vangrail is ingereden en dat bijsturen niet meer helpt. Doordat de natuur te veel lijdt onder de neerslag van stikstof, kunnen bijvoorbeeld nauwelijks nieuwe wegen worden aangelegd. Formeel gaat de Europese Commissie niet over de wijze waarop Nederland zijn stikstofdoelen haalt. Brussel controleert weliswaar of lidstaten zich aan alle Europese regels houden, maar het is voor een groot deel aan de landen zelf om te bepalen hoe ze aan de vastgestelde natuurdoelen voldoen. De Europese Commissie kan daarbij wel advies geven. Dat laatste lijkt Samsom in het gesprek te hebben gedaan. Hij wees erop dat al een tijdje een vrijwillige uitkoopregeling ter goedkeuring in Brussel ligt, maar dat de Europese Commissie meestal vrij streng is over dat soort regelingen. Bij een verplichte uitkoop is de Commissie juist minder streng, zegt Samsom. Daardoor zou het ook mogelijk zijn om hogere bedragen aan boeren te betalen of boeren onder andere gunstige voorwaarden te laten stoppen. Daarnaast zei Samsom dat er bij de Europese Commissie heel weinig ruimte is voor uitstel of flexibiliteit. “Wat dat betreft heeft Van der Wal meer gelijk dan ze zelf denkt.” Daarmee verwees hij naar een eerdere uitspraak van minister Van der Wal dat Nederland “eerst moet leveren” en dat de Commissie daarna pas weer flexibel zal zijn. De NOS heeft Samsom om een reactie gevraagd. Hij zegt dat hij LNV alleen heeft gewezen op de verschillende Europese regels rond onteigening en uitkoop. “De keuze tussen beide instrumenten op grond van andere overwegingen, laat de Commissie uiteraard aan de lidstaten.”